تقابل بین عربی فتوحات و عربی کلاسیک در متون متقدم فارسی

در این مقاله با بررسی برخی الگوها در تلفظ وام ‌واژه‌های عربی در متون متقدم فارسی، نشان می‌دهیم که لغات عربی از دو گونۀ عربی وارد فارسی شده‌است، یکی عربی فتوحات که زبان میانجی فاتحان مسلمان و زبان نوشتار آنان تا اواخر دورۀ بنی-امیه بوده و دیگری عربی کلاسیک که تاکنون نزد ایرانشناسان تنها ماخذ ورود لغات عربی به ‌فارسی فرض می‌‌شده است. همچنین، نشان می‌دهیم که انتساب بسیاری از تلفظ‌های غیر کلاسیک لغات عربی در فارسی قدیم، مثل شان به‌جای شان، ذیب به‌جای ذِئب، بالِله به‌جای باللّٰه، مَسَله/مَسْله به‌جای مسئله، و... برخلاف گفتۀ محققان پیشین ارتباطی به نظام آوایی/واجی فارسی نداشته بلکه به اخذ آن‌ها از عربی فتوحات مربوط است. بررسی ما بسیاری از یافته‌های عربی‌دانان غربی درمورد حجازی باستان، عربی فتوحات و مسائل تاریخی عربی را اثبات و حتی در مواردی تکمیل می‌کند و لزوم توجه ایرانشناسان به تحقیقات جدید عربی‌دانان و سامی‌شناسان غربی را نشان می‌دهد.