طبقه‌بندی زبان زازاکی بر پایۀ گویش‌ شناسی ادراکی و زبانشناسی تطبیقی

ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی زﺑﺎن زازاﮐﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد. 1. زازاﮐﯽ ﯾﮏ ﮔﻮﯾﺶ اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺮﻣﺎﻧﺠﯽ ﺟﺰو ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﮐﺮدی ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ 1901-03 :lerch: 1856-57, müller: 1864, le coq 2021 malmîsanij و 2. زازاﮐﯽ ﯾﮏ زﺑﺎن اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﮐﺮدﯾﺴﺖ ) :mann/hadank: 1932, t.l. todd 2011 :gippert: 1996, paul: 1998, selcan: 1998, korn: 2005 keskin ,1985(. در آﺛﺎر ﻣﺘﺄﺧﺮﺗﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﯽ ﭼﻮن ﻫﯿﮓ و اﭘﻨﮕﯿﻦ )2014: 106 haig and öpengin( ﺷﻮاﻫﺪ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را »ﻋﯿﻨﯽ« و » ﺑﺴﯿﺎر دور از اﻣﻨﯿﺖ« ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ و اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮد زﻣﯿﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮای ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﺬارد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ روز ﮐﺮدن دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎره زﺑﺎن زازاﮐﯽ و ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺖ: آﯾﺎ زازاﻫﺎ ﮐﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ آﯾﺎ زﺑﺎن زازاﮐﯽ ﮐﺮدﯾﺴﺖ؟ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ از ﻣﺘﺪﻫﺎی دو ﮔﺮاﯾﺶ زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ و ﮔﻮﯾﺶﺷﻨﺎﺳﯽ ادراﮐﯽ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺨﺶ اول اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ زازاﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد. در ﺑﺨﺶ دوم ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎه ﮔﻮﯾﺶ ﺷﻨﺎﺳﯽ ادراﮐﯽ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺼﻮﯾﺮ روﺷﻨﯽ از وﺿﻌﯿﺖ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻫﻮﯾﺖ زازاﻫﺎ و دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭼﻪ زازاﻫﺎ و ﭼﻪ ﻏﯿﺮ زازاﻫﺎ درﺑﺎره ﻗﻮﻣﯿﺖ و زﺑﺎن آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ ﺷﻮد. ﺑﺨﺶ ﺳﻮم ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ اﺧﺘﺼﺎص دارد و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی دﺳﺘﻮری ﻣﻬﻢ ﺑﺎ درﺟﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺎﻻ در ﺷﻤﺎری از زﺑﺎنﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی زازاﮐﯽ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻣﯽﭘﺮدازد و ﺑﺨﺶ آﺧﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ دو ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺧﺘﺼﺎص دارد.