ساخت معنا در اسم‌های مرکب زبان فارسی به‌عنوان آمیزه‌های مفهومی

نظر به‌ آن‌که واژه‌های مرکب کل‌های‌ معنایی‌ای را تشکیل می‌دهند که الزاماً حاصل جمع معنای اجزا نیست، پژوهش حاضر می‌کوشد درچارچوب نظریه آمیختگی مفهومی (2002) فرایند ساخت معنا و تفاوت‌های آن را در اسم‌های مرکب درون‌مرکز، برون‌مرکز، متوازن و بدل زبان فارسی بررسی نماید. به‌این‌ منظور اسم‌های مرکب اسم اسم از فرهنگ سخن (1381) استخراج شدند و صد نمونه از آنها به‌طور تصادفی تحلیل گردید. نتایج نشان می‌دهد مرکب‌های درون‌مرکز غیراستعاری/ غیرمجازی و مرکب‌های درون‌مرکز دارای توصیف‌کننده استعاری یا مجازی، به‌ترتیب شبکه ساده و تک‌ساحتی را برمی‌انگیزانند. در مقابل مرکب‌های برون‌مرکز ممکن است شبکه تک‌ساحتی، دوساحتی یا آمیخته‌های چندگانه را فعال کنند. به ‌این ‌ترتیب ‌که برون‌مرکزهای دارای هسته استعاری یا مجازی شبکه تک‌ساحتی را برمی‌انگیزانند؛ برون‌مرکز‌های دارای دو جزء استعاری و/ یا مجازی شبکه دوساحتی را فعال می‌سازند و برون‌مرکزهایی که یک کل استعاری یا مجازی را تشکیل می‌دهند، آمیخته‌های چندگانه را برانگیخته می‌کنند. مرکب‌های متوازن و بدل نیز به یک شکل شبکه‌ آینه‌ای را برمی‌انگیزانند؛ هرچند معنایی که در فضای آمیخته آنها شکل می‌گیرد، تاحدی متفاوت است.

Meaning Construction in Persian Nominal Compounds as Conceptual Blends

Considering that compounds configure a semantic whole that is not necessarily equal to the sum of the meaning of its constituents, the study aims to verify the process of meaning construction in endocentric, exocentric, cooperative and appositive Persian nominal compounds within Conceptual Blending Theory (2002). To this end, nounnoun nominal compounds were extracted from Sokhan (2003) and 100 compounds were analyzed randomly. The results reveals that nonmetaphorical and nonmetonymical endocentrics and endocentrics with metaphorical or metonymical modifier activate, respectively, simplex and singlescope network. By contrast, exocentric compounds activate singlescope, doublescope, or multiple blends. Exocentrics with metaphorical or metonymical head trigger singlescope network, exocentrics with two metaphorical and/or metonymical components activate doublescope network, and exocentrics where the compounds as a whole is metaphorical or metonymical prompt multiple blends. Cooperative and appositive compounds trigger mirror networks in the same way; nonetheless, the emergent meaning in their blend space varies to some extent.