تحلیل گفتمان انتقادی داستان‌های کوتاه خسرو شاهانی بر پایۀ نظریۀ فرکلاف

در دورۀ معاصر، بررسی و تحلیل متون ادبی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی و فرهنگی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است و یکی از رویکردهای موثر در تحلیل متون ادبی، تحلیل گفتمان انتقادی است. تحلیل گفتمان انتقادی نوعی رویکرد بین‌رشته‌ای است که با تجزیه و تحلیل متن در پی ارائۀ خوانشی نسبتاً دقیق از آن است. این مقاله به‌صورت توصیفی تحلیلی به بررسی محتوای داستان‌های کوتاه خسرو شاهانی براساس نظریۀ تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف می‌پردازد. هدف اصلی این مقاله آن است تا با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف که به زعم بسیاری از پژوهشگران، جامع‌تر از دیگر روش‌هاست، انعکاس مسائل سیاسی اجتماعی، فرهنگی و... را در داستان‌های کوتاه خسرو شاهانی کشف کرده و به چگونگی رابطۀ متقابل داستان‌های وی (به‌عنوان متن) و جامعه بپردازد و از این طریق گفتمان‌های موجود در داستان‌های این نویسنده را تبیین کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ویژگی‌های صوری زبان داستان‌های کوتاه شاهانی نظیر آواها، واژگان، ا فعال، وجه افعال، عبارت‌بندی‌ها، انسجام صوری و معنایی و... دارای ارزش و بار گفتمانی هستند و به نوشته‌هایش جنبۀ ایدئولوژیک داده‌اند. شاهانی سعی داشته با به‌کارگیری قواعد و ابزارهای لازم، ایدئولوژی و گفتمان خاص خود را به‌صورت تاثیرگذار و کاربردی به مخاطب القا کند. در واقع اندیشه‌های او برساختی از رابطۀ زبان و ایدئولوژی‌های حاکم بر فضای داستان‌های وی است. وی نگاهی ویژه نسبت به تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دورۀ معاصر دارد و اوضاع و احوال جامعۀ ایران را در آن روزگار نقد می‌کند. از جمله عوامل شکل‌گیری گفتمان در داستان‌های کوتاه وی می‌توان به فقر، فاصلۀ طبقاتی، ناهنجاری‌های اخلاقی اشاره کرد.

Critical Discourse Analysis of Khosrow Shahani’s Short Stories Based on Falkloff’s Theory

In the contemporary era, the study and analysis of literary texts and their relation to social and cultural factors have received much attention and one of the effective approaches in literary text analysis is critical discourse analysis. Critical discourse analysis is a kind of interdisciplinary approach that, by analyzing the text, seeks to provide a relatively accurate reading. This paper is a descriptiveanalytic study of the content of Khosrow Shahani’s short stories based on the theory of critical discourse analysis of Falklaf. The main purpose of this article is to explore the sociopolitical, cultural, and so on short stories of Khosrow Shahani and to explore how they interact through the use of Falklaw’s critical discourse analysis, which many scholars believe is more comprehensive than others. His stories (as text) and society, thus explaining the discourses in this author’s stories.