تحلیل تیرگی و شفافیت در اصطلاحات زبان عربی برپایة الگوی نانبرگ

در این پژوهش به بررسی تیرگی و شفافیت اصطلاحات در زبان عربی براساس الگوی زبانشناختی برگرفته از مقالة نانبرگ و همکاران (1994) پرداخته‌ایم. این الگو، اصطلاحات را به دو دستة عبارات ترکیبی اصطلاحی (بخش پذیر) و عبارات اصطلاحی (بخش ناپذیر) تقسیم می‌کند و برای تمایز آنها از یکدیگر معیارهایی را بر می‌شمرد. ضمن تحلیل و توضیح این معیارها در زبان عربی و برای تطبیقِ بیشتر، داده های خود را از مدخل‌ (ب) کتاب المعجم الموسوعی للتعبیر الاصطلاحی فی اللغة العربیةتالیف محمد داود انتخاب کرده ایم و معیارها را بر این پیکره آزموده ایم. با مطالعة اصطلاحاتی که در این فرهنگ جمع‌آوری شده، به این نتیجه می‌رسیم که حدود نیمی از این اصطلاحات، جزء دستة عبارت‌های اصطلاحی‌اند. هرچند معنای برخی از اینها را می‌توان از روی معنای ظاهری آنها دریافت کرد اما امکانِ امتحان کردن آنها با معیاری‌های شش‌گانه امکان‌پذیر نبود. در مقابل، نیمی نیز در دستة عبارت‌های ترکیبی اصطلاحی بودند که بخش‌پذیرند و علاوه بر اینکه معنای ظاهری آنها در دسترس بود، با معیارهایی که در دست داشتیم می‌توانستیم تک تک آنها را امتحان کنیم و نشان دهیم برخلاف تعریف سنتی از اصطلاحات، معنا و ساخت آنها کاملاً غیرقابل پیش بینی نیست. پس می توان گفت که اصطلاحات طبقه یکدستی نیستند و کاملاً تیره هم نیستند و می توان با معیارهایی مشخص، آنها را از یکدیگر جدا کرد و در طبقات متفاوتی قرار داد.

Opacity and Transparency in Arabic idioms

In this paper, we describe the opacity and transparency of idioms in Arabic language based on the linguistic model of Nunberg. This model divides the idioms into two main groups of idiomatically combining expressions and idiomatic expressions and sets out criteria for differentiating them. The corpus of the study is the entry of (b) in AlMu’ajam AlMusoua’i by Davoud. By applying these criteria into Arabic data we tried to distinguish these two main classes of idioms in Arabic. It could be concluded that about half of the explored idioms are idiomatic expressions and are mainly noncompositional. In contrast, the other half could be categorized as idiomatically combining expressions that were compositional and the criteria proposed by Nunberg (1994) show that they are not as opaque as the first group. So, contrary to the traditional definition of idioms, it can be argued that the idioms are not a homogenous class.