مفهوم‌سازی «فضا» در زبان فارسی در چهارچوب نظریۀ فرازبان معنایی طبیعی (با تمرکز بر نخستی معنایی «نزدیک»)

پژوهش پیش ‌رو پژوهشی پیکره‌بنیاد است که می‌کوشد با رویکرد فرازبان معنایی طبیعی به بررسی چگونگی مفهوم‌سازی فضا در زبان فارسی بپردازد. در رویکرد فرازبان معنایی طبیعی، هشت نخستی معنایی برای مفهوم فضا شناسایی و معرفی شده است (شامل where~place, here, above, below, far, near, side, inside) و باور بر این است که این نخستی‌ها در همۀ زبان‌ها واژگانی شده‌‌اند. این پژوهش محدود به بررسی نخستی near است و بازنمایی مفهوم «فضا» را بر اساس این نخستی، با استفاده از نمونه‌های واقعی و پیکره‌ای مورد تحلیل قرار می‌دهد. داده‌های پژوهش برگرفته از پیکرۀ زبانی همشهری است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نخستی معنایی near در زبان فارسی دارای سیزده نماگر متفاوت شامل «نزدیک، کنار، پیش، نزد، جنب، بغل، پهلو، دم، لب، حوالی، جوار، مجاور، در مجاورتِ» بوده که هریک به لحاظ گسترۀ مفهومی و دامنۀ کاربردی ویژگی‌های خاصی را دارا بوده و از این لحاظ تفاوت‌هایی با هم دارند.

Spatial Conceptualization in Persian within the framework of Natural Semantic Metalanguage (With Focus on the Semantic Prime ‘NEAR’)

The present research is a corpusbased one that aims to analyze conceptualization of ‘space’ in Persian within the framework of Natural Semantic Metalanguage (NSM). NSM researchers have identified eight semantic primes for the concept of ‘space’ (including WHERE~PLACE, HERE, ABOVE, BELOW, FAR, NEAR, SIDE, INSIDE) that is believed to be lexicalized in all languages. The research is restricted only to NEAR prime in order to analyze representation of the concept of ‘space’ in terms of this prime using corpus and real data. The data are drawn from Hamshahri corpus . The results show that NEAR prime has thirteen exponents in Persian including Nazdik, Kenār, Pish, Nazd, Janb, Baghal, Pahlu, Dam, Lab, Havāli, Javār, Mojāver, Dar Mojāverate) each of which has its own conceptual scope and functional range and there are differences in this respect among them.