تحلیلی پیکره‌ای از ساختار گفتمانی چکیده‌های پایان‌نامه‌های فارسی در برخی رشته‌های علوم انسانی، فنی‌مهندسی و علوم پایه

هدف از این پژوهش، تحلیل ساختار گفتمانی چکیده‌ی پایان‌نامه‌های فارسی در رشته‌های مختلف، تعیین حرکت‌های بلاغی آنها و به‌دست‌دادن تشابهات/تمایزات آنهاست. برای این منظور، سه شاخه‌ی علمیِ علوم انسانی، فنی‌مهندسی و علوم پایه تعیین و از هر شاخه نیز دو رشته‌ی نماینده برای تحلیل چکیده‌هایشان انتخاب شدند. رشته‌های نماینده عبارتند از: شیمی و فیزیک برای شاخه‌ی علوم پایه، مهندسی برق و مکانیک برای شاخه‌ی فنی‌مهندسی و فلسفه و زبانشناسی برای شاخه‌ی علوم انسانی. برای هر کدام از 6 رشته، 40 چکیده از پایگاه گنج پژوهشگاه ایرانداک جمع‌آوری و ساختار گفتمانی آنها در قالب حرکت‌های بلاغی و مدل پنج‌حرکتی هایلند کدگذاری شد. در مرحله‌ی بعد،‌ حرکت‌های بلاغی هر کدام از رشته‌ها تحلیل و الگوی کلان برای شاخه‌های علمی به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد الگوی غالب برای اکثر رشته‌ها الگوی مقدمههدفروشنتایج (ipmpr) و هدفروشنتایج (pmpr) است و در این میان دو رشته‌ی فلسفه و شیمی تفاوت‌هایی با دیگر رشته‌ها دارند.

A corpus analysis of the discourse structure of Persian theses abstracts in some disciplines of humanities, engineering, and basic sciences

The purpose of this research is to analyze the discoursal structure of Persian theses abstracts in various disciplines, determining their rhetorical structure, and finding out the similarities and differences between them. To do this, three scientific fields of humanities, engineering, and basic sciences were chosen for analysis. For humanities, the disciplines of philosophy and linguistics were chosen. For engineering, the disciplines of electrical and mechanical engineering were chosen. For basic sciences, the disciplines of chemistry and physics were chosen. For each discipline, 40 abstracts were selected from IranDoc’s Ganj repository and gathered in a file. Then the rhetorical structure of these abstracts was annotated based on Hyland’s fivemove model. In the next stage, rhetorical moves of each discipline and their general pattern were determined. Results indicate that the dominant move pattern for most disciplines is IPMPr and PMPr with some minor differences observed within the discipline of philosophy and chemistry.