راه‌های بیان التزام و کاربردهای صورت‌های التزامی در زبان فارسی

از میان صورت‌های غیراخباری فعل، یعنی امری، التزامی و دعائی، به‌نظر می‌رسد که صورت التزامی از پربسامدترین کاربردها را داشته باشد. به‌ویژه که صورت مزبور نقش‌ قابل‌توجهی در بیان مفاهیم وجهی در فارسی دارد و از رابطه‌ای تنگاتنگ با مفهوم نمود بهره‌مند است. در این تحقیق، دو هدف عمده و مرتبط با هم دنبال شده است: نخست، شیوه‌‌های بیان مفاهیم التزامی در زبان فارسی که بسیاری از آنها به کاربردهای وجهی معروفند و دوم، کاربردهای گوناگون صورت‌های التزامی که بخشی از آنها غیروجهی است. براساس یافته‌های تحقیق، در زبان فارسی دست‌کم شش شیوه برای بیان مفاهیم وجهی در فارسی وجود دارد که در همگی آنها صورت‌های التزامی فعل ایفای نقش می‌کنند. در صورت‌های التزامی نیز پانزده کاربرد قابل مشاهده است که به دو دسته کاربردهای سرنمونی و غیرسرنمونی قابل تقسیم هستند. وجه مشترک تمامی کاربردهای پانزده‌گانه، معنای طرح‌واره‌ای عدم قطعیت است که در صورت التزامی وجود دارد. معنای صورت التزامی به‌صورت یک شبکه عمل می‌کند که در آن، یک معنای سرنمونی در مرکز قرار دارد و مابقی معانی غیرسرنمونی هستند و به نوعی از این معنای سرنمونی مشتق شده‌اند که به‌عنوان یک مقوله شعاعی عمل می‌کنند.

Ways of expressing subjunctivity and uses of subjunctive forms in Persian

Among nonindicative verbal forms, subjunctive is of most uses. This form not only plays the most important functions in expressing modal concepts, but also has a close relationship with ’aspect’. In this paper, the ways in which subjunctive concepts are expressed different uses of subjunctive forms are studeid. Based on the findings of the research, there are at least six ways in which modal concepts are expressed in Persian all of which carry subjunctive forms. Subjunctive forms play at least fifteen different functions which are divided into two categories, namely, prototypical vs nonprototypical. All these functions share one feature: there is no guarantee for the actualization of the event or situation in question. As far as meaning is concerned all subjunctive forms function within a single network in center of which there exists a prototypical meaning. All other nonprototypical meanings are derived from this prototypical meaning.