سنجش کفایت سند اجرایی یونسکو در شناسایی میزان درخطر بودن ده گونه ی منتخب زبان های ایرانی

نگارندگان در این تحقیق نُه شاخصِ انتقال بین نسلی، جمعیت دقیق گویش وران، مواد زبانی موجود در بحث آموزش و سوادآموزی، نگرش بومی زبانان به زبان بومی و نگرش ها و سیاست های دولتی و ... که در سند اجرایی یونسکو(language vitality and endangerment lve) به منظور رتبه بندی زبان های در خطر آمده است را اساس کار خود برای میزان در خطر بودن گونه ها ی منتخب زبانی قرار داده اند. بدین منظور به‌طور کاملاً تصادفی ده گونه ی زبانی اغشتی، طالقانی، سنگانی، جابانی، افجه ای (گونه های زبانی استان تهران و البرز) لارکی، قشمی، گهگمی، مُلکی گالی و بستکی (گونه های زبانی استان هرمزگان) در سه استان ایران: تهران (پایتخت)، البرز (مجاور پایتخت) و هرمزگان (بسیار دورتر از پایتخت) انتخاب شد. بر اساس سنجش هم زمان کل شاخص های این سند که لازمه ی اجرای این سند می باشد – شدت تهدید هر گونه ی زبانی در طیف رتبه بندی در معرض خطر بودن زبان ها (ایمن تا نابود شده)، مشخص شد و همچنین بر اساس تحقیقات میدانی و مشاهدات نگارندگان معلوم گردید میزان فاصله از پایتخت، عوامل جغرافیایی و وضعیت اقتصادی سه عامل مهم تری هستند که جایگاه گونه های زبانی را در این طیف معین می کنند و نهایتاً می توان شدت در خطر بودن این گونه های زبانی منتخب را بدین گونه نشان داد: (این علامت  درخطر بودن را نشان می دهد)به‌طرز وخیم در خطر  به شدت در خطر  قطعاً در خطرافجه ای، اغشتی جابانی، طالقانی  قشمی، ملکی گالی، لارکی، گهگمی، سنگانی، بستکی

Adequacy assessment on UNESCO operational guidelines for identifying degree of endangerment of Ten selected variety of Iranian languages

The authors implemented nine factors of UNESCO`s operational document for identifying endangerment of languages. Ten languages variety selected randomly. Based on the total assessment of the factors of this document. Severity of endangerment of these ten selected languages variety can be shown as follows: (This sign > indicates severity of endangerment) Definitely Endangered > Severely Endangered > Critically Endangered Laraki, Gheshmi, Gahgomi, Molkigali, Bastaki, Sangani > Jabani, Taleghani> Afjei, Agheshti It was also determined, based on field research and authors’ observations, that the distance from the capital, geographic factors and the economic situation are three of the most important factors that determine the position of language variety in this spectrum of ranking the languages endangerment.