مهاجرت کارگران ایرانی به جنوب قفقاز و وضعیت زندگی آن‌ ها در آستانه سده بیستم میلادی

تحولات اقتصادی جنوب منطقه ی قفقاز، زمینه ظهور صنایع جدیدی چون نفت، سیمان، استخراج معادن، ساختمان‌ سازی، نساجی و غیره را فراهم آورد. استخراج و بهره‌برداری صنعتی از چاه‌های نفت باکو در مقیاس وسیع نیز یکی از جلوه‌های این تحول بود. این اقدامات نیاز به نیروی کار را به شدت افزایش داد، به طور که نیروی کار بومی پاسخگوی این نیاز نبود. از طرف دیگر بیکاری فصلی در جامعه کشاورزی ایران، به‌خصوص آذربایجان و هم‌جواری این ایالت با قفقاز، فرصت های شغلی جدیدی برای این کشاورزان و کارگران فراهم ساخت. پرسش اصلی پژوهش حاضر، ناظر به وضعیت زندگی و سطح رفاه کارگران ایرانی قفقاز است. یافته‏‌های این مقاله برپایه آمارها و اطلاعات مندرج در اسناد بایگانی های روسیه، گرجستان و آذربایجان نشان می‏دهد؛ باوجوداینکه کارگران ایرانی در این دوره، نقش مهمی در اقتصاد کشاورزی، صنایع نفتی و ارتباطی قفقاز داشتند، اما درآمد بسیار کمی داشته و در وضعیت رفاهی اسفناکی به سر می‌بردند. بیشتر این کارگران بی‌سواد و به صورت مجرد زندگی می کردند و به علت کار طاقت ‌فرسا، میزان بیماری و مرگ و میر در میان آنها بسیار بالا بود.

the migration of iranian workers to the south caucasus and living conditions at the beginning of the 20th century

the economic growth in the south caucasus led to the emergence of new industries such as oil, cement, mining, construction, textile, etc. a significant manifestation of this development was the extraction and industrial exploitation of baku oil wells on a large scale. these new industries created a greater need for labor in the caucasus region, which the local workforce could not meet. however, seasonal unemployment in the agricultural society of iran, particularly azerbaijan, and the proximity of this state to the caucasus, provided new job opportunities for farmers and workers in the caucasus.this study aims to answer the question of what life was like for iranian workers in the caucasus and how comfortable they were. based on statistics and information obtained from archival documents of russia, georgia, and azerbaijan, this article concludes that iranian workers played a critical role in the agriculture, oil, and communication industries of the caucasus during this period. however, they earned very little income and lived in a deplorable state of well-being. most of these workers were uneducated and unmarried, and due to the exhausting nature of their work, the rate of illness and death among them was very high.