سفرنامه‌ها و فرآیندهای تاثیرگذار بر چگونگی اعمال قدرت در دوره‌ی استقرار صفویه از دوره شاه اسماعیل تا روی کار آمدن شاه‌عباس (996-907 ه- ق)

نگرش سفرنامه‌ها به مسئله‌ی اعمال قدرت در دوره‌ی نخست حکومت صفویه، عمده مولفه‌های مذهبی- سیاسی- اجتماعی و اقتصادی دخیل در نوع سیاست ورزی و اعمال حکومت صفویان را دربر می‌گرفت. عطف توجه سفرنامه نویسان به مسئله اعمال قدرت در دوره‌ی نخست حکومت صفویه به‌گونه‌ای است که بخشی از مهم‌ترین الگوها، روش‌ها و بن‌مایه‌های سیاست و حکومت در این دوره را شامل می‌شود. پژوهش حاضر درصدد ارزیابی بررسی روایت سفرنامه نویسان از مسئله اعمال قدرت در دوره نخست حکومت صفوی است و می‌کوشد با اتکا به داده‌های سفرنامه‌های موجود و با روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که مولفه‌های تاثیرگذار بر چگونگی اعمال قدرت سیاسی در ایران عصر صفوی (دوره‌ی نخست) از نگاه سفرنامه نویسان کدام‌ها بوده‌اند و تاثیر این مولفه‌ها بر این ساختار سیاسی چگونه بوده است؟بررسی ها نشان داد برای سفرنامه نویسان مذهب و نهاد دین، اقتصاد و تحولات مربوط به آن و شخص شاه و نیروهای طرفدار وی، به‌مثابه مهم‌ترین مولفه‌ها در ساختار سیاسی عصر صفوی در دوره موردبحث در اعمال قدرت همبستگی چندجانبه داشت و این مولفه‌ها و چگونگی تاثیرگذاری آنان بر مسئله اعمال قدرت، ذهن و زبان سفرنامه نویسان را به خود معطوف می‌ساخت.

travelogues and processes influencing how power was exercised during the safavid period, from shah ismail to the coming to power of shah abbas (907-996 a.h)

the travelogue’s view of the exercise of power in the first period of the safavid rule encompassed all the religious-political-social and economic components involved in the type of politics and practices of the safavid rule. travel writers pay attention to the issue of exercising power in the first period of safavid rule in a way that includes some of the most important models, methods and principles of politics and government in this period. the present article seeks to evaluate the travel writers’ narrative of the exercise of power in the first period of the safavid rule and tries to answer the question based on the data in travelogues and descriptive-analytical method that components affect the exercise of political power in safavid iran (the first period) from the point of view of travel writers, what were they and what was the impact of these components on this political structure? the hypothesis states that for the travel writers of religion and the institution of religion, economics and related developments, and the shah himself and his supporters, as the most important components in the political structure of the safavid era in the period under discussion in the exercise of power, these components were multifaceted. and how they influenced the exercise of power occupied the minds and tongues of travel writers