واکاوی رویکرد انتقادی احسان طبری به باستان گرایی حکومت پهلوی

رویکرد انتقادی احسان طبری به ایدئولوژی باستانگرایی حکومت پهلوی، مواجهه‌ای‌ست ایدئولوژیک، خصمانه و ستیزه‌جویانه که در بافت گفتمانی و فضای سیاسی ایران در این دوره دارای معناست. طبری تلاش می‌کند به مثابه‌ی صدایی غیرهمگون و ناهمساز، گفتمان رسمیِ باستانگرایانه‌ی حکومت پهلوی را به چالش بکشد. این رویکرد، بیش از آنکه دغدغه‌ی اتکا بر مستندات تاریخنگارانه داشته باشد، خصلتی مبارزاتی، ایدئولوژیک و سیاسی دارد و تابعی ست از موقعیت سیاسی- ایدئولوژیکی مورخ در قامت یک ایدئولوگِ چپِ مبارز و دلبسته به منطق نظری مارکسیسم در بازخوانی تاریخ. این رویکرد انتقادی، واجد چند خصلت پراهمیت است: نخست اینکه روایت رسمیِ تفاخرآمیز و پرشکوه حکومت پهلوی از مفهوم بنیادینِ شاهنشاهی را در چشم‌اندازی اخلاق‌گرایانه- عبرت آموز و با گنجاندن آن ذیل مفهوم انحطاط، به چالش می‌کشد، دوم اینکه خصلت‌های نژادی- ملی‌گرایانه‌ی این ایدئولوژی باستانگرایانه را با اتکا بر مفهوم انترناسیونالیسم مورد حمله قرار می‌دهد، و سوم، با طرح برخی دیدگاه‌های انتقادی، نهادسازی‌های برآمده از این جهان‌بینی باستانگرایانه را برآمده از نوعی توهم تاریخی ارزیابی می‌کند که راه به شوینیسم نهادین می‌برد. در این پژوهش، با رویکردی تحلیلی، بینش انتقادی احسان طبری به ایدئولوژی باستانگرایی حکومت پهلوی مورد واکاوی قرار خواهد گرفت و تلاش می‌شود تا لایه‌های متعدد این رویکرد انتقادی و عوامل موثر بر شکل‌گیری آن و نیز بسترهای برسازنده‌ی آن به پرسش گرفته شود.

a contemplation on ehsan tabari’s critical approach to the archaism of the pahlavi government

ehsan tabari’s critical approach to the archaic ideology of the pahlavi government is an ideological, hostile and militant confrontation that has meaning in the discourse and political atmosphere of iran in this period. tabari tries to challenge the official archaic discourse of the pahlavi government as a heterogeneous voice. this approach is more militant, ideological, and political in nature than it is concerned with relying on historiographical documents and it is a function of the political-ideological position of the historian as a militant left-wing ideologue attached to the theoretical logic of marxism in the re-reading of history. this critical approach has several important features: first, it challenges the pahlavi government’s arrogant and glorious official account of the fundamental concept of monarchy in a moralistic-instructive perspective and by including it under the concept of degeneration, second, it attacks the racial-nationalist character of this archaic ideology by relying on the concept of internationalism and third, by proposing some critical perspectives, he assesses the institutionalizations that emerge from this archaic worldview as emerging from a kind of historical illusion that leads to institutional chauvinism. in this research, with an analytical approach, ehsan tabari’s critical insight into the archeological ideology of the pahlavi government will be analyzed and an attempt will be made to question the various layers of this critical approach and the factors influencing its formation as well as its constructive contexts.