برنامه ها و منابع آموزشی مدارس عصر صفوی بر اساس سفرنامه های سیّاحان اروپایی

صفویه با توجه به تحولات و مناسبات سیاسی دوره‌ای است که سیاحان اروپایی بیش از گذشته به انگیزه‌های مختلف به ایران سفر کردند و در نتیجه سفرنامه‌های بسیاری نسبت به گذشته نوشته شد. مدارس عصر صفوی، به‌عنوان مهم‌ترین مرکز نهاد آموزش، موردتوجه بعضی از سیاحان قرار گرفت که ژان شاردن، ژان باتیست تاورنیه و انگلبرت کمپفر شاخص‌ترین آنان هستند. حال پرسش این است که سیاحان اروپایی دربارۀ تعلیم و تربیت در مدارس عصر صفوی و برنامه‌های آموزشی آن چه دیدگاه‌هایی را مطرح کرده‌اند؟ این نوشتار تلاش می‌کند، با روش تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای، گزارش‌ها و نظرات سیّاحان خارجی را پیرامون برنامه‌ها و منابع آموزشی این دوره مورد واکاوی و نقد قرار دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، سیاحان اروپایی غالباً برنامه‌های آموزشی مدارس ایران رابا نظام آموزشی اروپامقایسه کرده و در نتیجه آن را نامنظم و آشفته دانسته‌اند که گاهی بدبینانه به نظر می‌رسد. در معرفی منابع آموزشی نیز بیشتر به علوم غیر دینی همچون ریاضی، هیئت و نجوم یعنی آنچه برای آنان مالوف بوده است، توجه داشته‌اند.

educational programs and resources of safavid era madrasah based on travelogues of european tourists

the safavid era, due to political developments and relations, is an era when european tourists traveled to iran more than before for different reasons and wrote many travelogues compared to the past because safavid era schools, as the most important center of education, were some tourists noticed that jean chardin , jean-baptiste tavernie, and engelbert kaempfer are the most prominent among them.the question of this research is, what are the views of european tourists about education in safavid era schools and its educational programs?this research has analyzed and criticized the reports and opinions of foreign tourists about the programs and educational resources of this course with the analytical method and citing library sources.the results of the research show that european tourists have often compared the educational programs of iranian schools with the european educational system and as a result have considered it irregular and chaotic, which sometimes seems pessimistic. in introducing educational resources, they paid more attention to non-religious sciences such as mathematics and astronomy, that is, what was known to them.