تحلیل شخصیت، رفتار و اقدامات مسعودمیرزا ظل‌السلطان براساس نظریه عقده حقارت آدلر

مسعود میرزا ظل‌السلطان سال‌ها بر ایالات و شهرهای مرکزی و جنوبی ایران حکومت کرد و بیش از 34 سال نیز حاکم مستقل شهر اصفهان بود. او با وجود اینکه بزرگ‌ترین پسر ناصرالدین‌شاه قاجار بود اما بدان علت که مادرش شاهزاده نبود و تبار قاجاری نداشت، از ولایت‌عهدی و سلطنت آینده قاجار محروم شد. به‌همین‌ دلیل شخصیت و رفتاری متفاوت از دیگر شاهزادگان و مقامات در او شکل گرفت. خودشیفتگی و بدگمانی مفرط، زیاده‌روی در کسب قدرت و ثروت، قساوت‌قلب و بی‌رحمی نسبت به انسان‌ها و حیوانات، کینه و حسادت نسبت به برادران، افراط در محو برتری دیگران، تخریب بناها و باغ‌های تاریخی عصر صفوی، و شبیه‌سازی مدل سلطنت در شهر اصفهان از جمله اعمال و رفتار این شاهزاده بوده‌است. در این پژوهش به‌روش توصیفی-تحلیلی و با کاربست نظریه عقده حقارت آلفرد آدلر، علل و عواملی که موجب چنین شخصیت رفتاری با استفاده از منابع اصلی تاریخ دوره قاجار و با طرح این سوالات بررسی و تحلیل می‌شود: آیا چنین رفتارها و اقداماتی از جانب ظل‌السلطان به‌علت عقده حقارت وی ناشی از نرسیدن به ولایت‌عهدی و تخت سلطنت، انجام شده‌است؟ آیا وی به‌خاطر برخورداری از عقده برتری‌جویی بر دیگران به چنین اعمال و رفتاری دست یازیده‌است؟ یافته‌های این پژوهش نشان‌می‌دهد که محروم شدن ظل‌السلطان از ولایت‌عهدی و تخت سلطنت به‌علت اینکه مادرش نسب والای قاجاری نداشت، باعث شد تا وی دچار عقده حقارت و به‌دنبال آن عقده برتری‌جویی گردیده و به‌خاطر داشتن همین کمبود، به چنین اعمال و رفتار افراطی مبادرت ورزیده‌است.

analysis of the personality, behavior and actions of masoud mirza zel-ol-sultan based on adler’s theory of inferiority complex

massoud mirza zel-ol-sultan ruled the central and southern states and cities of iran for many years and was the independent ruler of isfahan for more than thirty years. although he was the eldest son of nasser al-din shah qajar, he was deprived of the future qajar monarchy because his mother was not a prince and did not have a high lineage. zel-e-sultan had a special personality type and had such actions and behaviors that even in his own time, he was viewed negatively. narcissism, greed for power and wealth, cruelty towards humans and animals, resentment and jealousy towards others, destruction of safavid historical buildings and gardens, and simulation of the model of monarchy in the city of isfahan has been of such acts and behaviors. in this research, descriptive-analytical method and using alfred adler’s theory of inferiority complex, the causes and factors of such behavioral personality are analyzed using the main sources of qajar period history and by asking the following questions: are such behaviors and actions has it been done by zel-e-sultan due to his inferiority complex due to not reaching the throne and the crown? has he committed such acts and behaviors because of his superiority over others? the findings of this study show that the deprivation of zel-e-sultan from the throne of the monarchy due to the fact that he did not have a high qajar lineage from his mother, caused him to suffer from inferiority complex and subsequently a superiority complex