تبیین و تحلیل سازوکار شکل گیری شهر‌سازی در شاهنشاهی ساسانی(224-651م.)

شهرسازی در دورۀ ساسانی همواره مورد توجه پادشاهان این سلسله بوده و اهمیّت آن را می‌توان از نام بسیاری از شهرهای کنونی دریافت که هنوز نام برخی از پادشاهان این سلسله را بر خود دارند. ساخت و نام‌گذاری شهرها با ترکیبی از نام پادشاه یا ایران با کلمۀ فرّه، گویای گرایش‌های ملّی و مذهبی آن‌ها و تلاش برای اثبات مشروعیت خویش است. این پژوهش با یهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفیتحلیلی به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که چه عواملی برساز‌‌و‌‌کار شکل‌گیری شهرسازی در دورۀ ساسانی موثر بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که عوامل جمعیت‌شناختی، ساخت سازه‌های آبی، دفاع از مرزهای کشور و همچنین مقابله با مدعیان سلطنت از عوامل شکل گیری شهرهای ساسانی محسوب می‌شوند. این عوامل با یکدیگر و با شکل‌گیری شهرها رابطۀ تعاملی داشته‌اند، به گونه‌ای که گاهی ایجاد سازه‌های آبی ساخت شهر جدید را میّسر می‌نمود و گاهی همانند فلات مرکزی ایران، انتقال جمعیت‌، امکان آبادانی و ساخت سازه‌های آبی و در نتیجه گسترش شهرها در مسیر این سازه‌ها را فراهم می کرد.

Explanation and Analysis of Mechanism for the Formation of Urban Development in the Sasanian Empire (224-651 AD)

Sasanian urban development has been continually received a lot of interest from the Sasanian kings and its importance can be realized by the naming of many current cities which still bear the names of some kings of this dynasty. The establishment and naming of cities based on a composition of the king’s name or Iran with the term Farr(ah) indicate their national and religious tendencies and efforts to prove their own legitimacy. This study aimed to find appropriate answers for this question using library resources through a descriptiveanalytical methodology that what are the effective factors for the mechanism of forming Sasanian urban development. The findings of this research demonstrated that the competition with claimants of the throne and defense of the state borders played important roles in the appearance of cities combined with demographic factors and the construction of water structures. These factors showed an interactive relationship with each other and also the formation of cities, as sometimes the construction of water structures made possible building a new city, and sometimes deporting populations provided the opportunity for habituation and construction of water structures, and consequently, the development of cities along the route of these structures, for example, in the central plateau of Iran.