بانیان و مشایخ رباط های بغداد و تاثیر آنها در جریان تصوف (قرن 6 و 7ق)

بغداد، مرکز خلافت عباسی در قرن ششم و هفتم‌ق با مراکز علمی و فرهنگی، حضور علماء و دانشمندان، تضارب آرا و عقاید مذهبی، جنب و جوش علمی، تاریخ درخشانی را در حوزه فرهنگی رقم می زد. در این میان، تصوف نیزگسترش یافت و با حضور مشایخ صوفیه در رباط‌ها هیات منظمی به خود گرفت. اینکه تصوف هویت یافته در رباط‌های بغداد تحت تاثیر کدام متغیرها بوده است، بررسی ها حاکی از نقش حمایتی خاندان خلافت، کارگزاران دولت و فقهای شافعی و مشایخ صوفی در بنای رباط‌ها و نقش تعلیمی فقها و محدثان شافعی، حنفی و حنبلی در جهت دهی آموزه‌های تصوف و حضور فعال زنان در تعلیم و اداره رباط‌ها است. فاصله گرفتن تصوف از مدار اصلی و سوگیری آن به سمت عامه، علمای قشری مذهب و سیاست مداران نیز پی‌آمد شرایط حاصله است. همچنین تاثیر مکتب خراسان و مهاجرت مشایخ و علاقمندان تصوف از ایران و خراسان به بغداد و بالعکس زمینه تعامل این دو مشرب صوفیانه بر مدار شریعت را بیشترفراهم نمود. مقاله حاضر که با روش توصیفی تحلیلی تنظیم شده، بررسی وضعیت تصوف را در بغداد با محوریت رباط‌ها و مشایخ پی‌جویی خواهد نمود.

Founders and Elders of the Baghdad monasteries (Rabat) and their influence on the the flow of Sufism (6th and 7th Centuries AH)

Baghdad, the center of the Abbasid Caliphate in the sixth and seventh centuries AH, with the growth of scientific and cultural centers, the presence of scholars, Scientists and the conflict of views and opinions of religious differences with scientific motion marked a brilliant history in the cultural field. Meanwhile, Sufism, with the presence of Sufi sheikhs, its expansion and function in the monasteries found a regular framework. The purpose of this study is to survey which variables have been influenced by the identified Sufism in Baghdad's monasteries. The findings indicate the supportive role of the caliphate family, government agents and Shafi'i jurists and Sufi sheikhs in the construction of monasteries and the educational role of Shafi'i, Hanafi and Hanbali jurists and narrators in Sufi teachings and the active presence of women in teaching and managing monasteries. The distance of Sufism from the main orbit and its bias towards the general public and the religious scholars was also a result of the current situation. The influence of the Khorasan School and the emigration of sheikhs and Sufism enthusiasts from Iran and Khorasan to Baghdad indicate the interaction of these two Sufi schools on the orbit of Sharia. The present paper, compiled by descriptiveanalytical method, will search the situation of Sufism in Baghdad with a focus on monasteries and sheikhs.