بررسی تطبیقی آزادی فرد و قدرت دولت در اندیشه سیاسی آیت‌الله نائینی و شیخ فضل‌الله نوری

آزادی فرد و قدرت دولت از مفاهیم و موضوعات مورد بحث میان جریان‌های سیاسی و مذهبی مختلف در دوران مشروطه بوده است که متناسب با تعریفی که هر یک از جریان‌ها از آزادی و قدرت و حیطه آن در اسلام ارائه داده‌اند مواضع مختلفی در برابر نهضت مشروطیت که یکی از اصول اساسی آن آزادی فرد و قدرت دولت است اتخاذ کرده اند. شیخ فضل‌اﷲ نوری و میرزای نائینی به عنوان نمایندگان دو جریان مهم فکری بودند که در تقابل با یکدیگر قرار گرفتند و نظرات متفاوتی را ارائه دادند. این‌گونه به نظر می‌رسد که عمده‌ی اختلاف‌ها به مبانی و اندیشه‌های سیاسی افراد باز می‌گشت، ولی در واقع، اختلاف برداشتی که میان علمای عصر مشروطه وجود داشت، عمدتاً در زمینه تجزیه و تحلیل جریان‌های سیاسی، اظهار نظر در مورد اشخاص و احزاب، انگیزه‌های آن‌ها و مواردی از این قبیل بود و طبیعی بود که در بحث از این‌گونه امور و اظهار نظر در این موارد، اختلاف نظر به وجود آید. این مقاله در یک بررسی تطبیقی و با بهره‌گیری از روش پژوهش تطبیقی به بیان اندیشه‌ها و مواضع جریان مشروطه‌ی مشروعه و رهبر اصلی آن، شیخ فضل‌الله نوری، در مقابل علمای مشروطه‌خواه و رهبر اصلی آن، علامه نائینی پرداخته است.

A Comparative Study of Individual Freedom and Government Power in the Political Thought of Ayatollah Naeini and Sheikh Fazlullah Nouri

The individual freedom and government power have been among the concepts and issues discussed between the various political and religious currents during the constitutional period. Against the constitutional movement, one of the basic principles of which is the individual freedom and government power. Sheikh Fazlullah Nouri and Mirza Naeini, as representatives of the two important currents of thought, confronted each other and offered different views. It seems that most of the differences go back to the political foundations and ideas of individuals, but in fact, the differences between the scholars of the constitutional era are mainly in the analysis of political currents, comments on individuals and parties, motives. There were such cases, and it was natural that there would be disagreement in discussing such matters and commenting on these cases. In a comparative study using this method of comparative research, this article discusses the ideas and positions of the legitimate constitutional current and its main leader, Sheikh Fazlullah Nouri, against the constitutionalist scholars and its main leader, Allameh Naeini.