نقش ترکیه در تعیین مرزهای خاوری ایران

حکومتهای هرات و کابل و قندهار در سال 1242 (1863) به کمک بریتانیا در یکدیگر ادغام و کشور افغانستان را به وجود آوردند. در این زمان اختلافات مرزی ایران و افغانستان در چند ناحیه وجود داشت. این امر به عدم مرزبندی دقیق و مشخص برمی گردد. با شدت گرفتن منازعه مرزی ایران و افغانستان، دو دولت براساس ماده 10معاهده 1921 ایران و افغانستان که بر واگذاری داوری مرزی به دولتی جز بریتانیا تاکید داشت تصمیم به ارجاع داوری غیر بریتانیایی گرفتند. دولت ترکیه آن را پذیرفت و ژنرال فخرالدین آلتای را به رهبری گروه داوری منصوب کرد. مجلس ایران در 16 اکتبر 1935 لایحه مرزی مبتنی بر رای داوری آلتای را تصویب کرد. هدف این مقاله آن است که نخست به چگونگی فعالیت ترکیه در تعیین مرزهای شرقی ایران بپردازد، دوم این که فرآیند اختلافات ارضی ایران و افغانستان در این منطقه و سرانجام آن را بیان دارد. این پژوهش، براساس روش توصیفیتحلیلی در پی پاسخ به این سوال است که: داوری آلتای، در رابطه با تعیین مرزهای ایران و افغانستان چگونه بوده و چه پیامدهایی داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد رای یک جانبه آلتای به نفع افغانستان نه بر مبنای ملاحظات شخصی بلکه بازتابی از سیاست های کلان ترکیه برای تضعیف قدرت منطقه ای ایران و نزدیکی به افغانستان است.

The Role of Turkey in Delimitation of Iran’s Eastern Borders

Abstract: In 1242 (1863), the United Kingdom united the governments of Herat, Kabul and Kandahar and then created Afghanistan. At that time, there were regional disputes between Iran and Afghanistan. It was because of the lack of precise delimitation. With the intensification of the border dispute between Iran and Afghanistan, the two governments decided to refer nonBritish arbitration in accordance with Article 10 of the 1921 IranAfghanistan Treaty, which emphasized the transfer of border arbitration to a government other than Britain. The Turkish government accepted it and appointed General Fakhr alDin Altai to the leadership of the arbitration panel. On October 16, 1935, the Iranian parliament passed a bill on the basis of the ruling of the Altay. The aim of this paper is to first consider how Turkey determined the eastern borders of Iran, and secondly, explain the process of territorial disputes between Iran and Afghanistan in this region. This research, based on descriptiveanalytical method, seeks to answer this question: What was an Altay's decree about IranAfghanistan borders and what were its consequences? The findings of the research show that an Altai's unilateral vote in favor of Afghanistan is not based on personal considerations, but reflects Turkey's vast macroeconomic policies to undermine Iran and its closeness to Afghanistan.   Key word:  Iran, Afghanistan,turkey, Altai arbitration, Border dispute