>
Fa   |   Ar   |   En
   شیخیه کریم‌خانی و تحولات اقتصادی و اجتماعی کرمان در دوره قاجار  
   
نویسنده خداوردی تاج آبادی محمد
منبع پژوهش هاي تاريخي ايران و اسلام - 1395 - شماره : 19 - صفحه:51 -78
چکیده      شیخ احمد احسایی(د. 1241 ق/1825م) در دوره قاجار با استفاده از منابع معرفتی چهار جنبش فکری: صوفیه، فلسفه، اخباری و اصولی درصدد برآمد نحله جدیدی تاسیس کند و بین اصول عقاید مکتب شیعه وحدت و همدلی ایجاد کند؛ اما این نحله که به شیخیه موسوم گردید بر دامنه اختلافات درونی شیعه افزود و حتی خود احسایی از سوی برخی از علمای شیعه تکفیر شد. پس از مرگ سید کاظم رشتی، یکی از شاگردان او، حاج محمد کریم خان،پسر حکمران کرمان، ابراهیم خان ظهیرالدوله (حک:1218 1240ق/1803 1824م) با توضیح و تبیین یکی از  اصول اعتقادی مکتب شیخیه یعنی رکن رابعموفق شد شاخه شیخیه کرمان را پدید آورد. این فرقۀ نوظهور به زودی پیروانی در کرمان و برخی توابع آن به دست آورد که تا پایان عمر قاجاریه در تحولات محلی موثر واقع شدند.ابراهیم خان ظهیرالدوله به سبب علاقه شدیدی که به افکار و اندیشه‌های شیخ احمد احسایی داشت از مریدان وی گردید، سپس فرزندان و دیگر اعضای خاندان وی به این طریقه تمایل یافتند.ابراهیم خان ظهیرالدوله نخستین حاکمی بود که پس از قتل و غارت‌های آغا محمدخان منشا خدمات عمرانی و رفاهی در کرمان و دیگر شهرهای این ایالت گردید. این خاندان با تصاحب اراضی کشاورزی و حفر کانال‌های آبرسانی و قنات تحول عمده‌ای را در عرصه مالکیت اراضی کشاورزی و تولید داشتند. مضافاَ آنکه برخی از افراد این خاندانِ شیخی مسلک به حکمرانی این ایالت منصوب شدند. تجار شیخی نیز با تاسیس برخی از مراکز تجاری و قیصریه نیز به نوبه خود سهم قابل توجهی در رونق بازار و حیات اقتصادیِ این ایالت داشتند. برخی از طبیبان ماهر و چیره دستِ کرمانی از خاندان شیخی مسلک ابراهیمی بودند. نیز برخی دیگر از افراد این خاندان برای اولین در کرمانمرکز بهداشتی و درمانی تاسیس نمودند که خوداز شاخصه‌های مهم رشد عمومی سلامت افراد جامعه به شمار می رود.از دیگر خدمات رفاهی که به وسیله این خانداندر این شهر انجام گرفت می‌توان به اولین عکاس‌خانه و احداث خطوط تلگراف و راه‌های ارتباطی اشاره نمود.
کلیدواژه کرمان، شیخیه، شیخ احمد احسایی، حاج محمد کریم خان، تحولات اقتصادی، تحولات اجتماعی ابراهیم خان ظهیرالدوله، بیمارستان نوریه، عکاس‌‌خانه، تلگراف خانه
آدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان, گروه علوم سیاسی, ایران
پست الکترونیکی khodaverd1358@gmail.com
 
   Shaykhism of Karim Khan and Economic Social Evolutions of Kerman During the Qajar Period  
   
Authors
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved