پدیدارشناسی تجارب بی‌عدالتی آموزشی و پژوهشی دانشجویان مبتنی بر رویکرد قابلیت (مطالعه موردی: یک دانشگاه جامع دولتی در تهران)

هدف: هدف از پژوهش حاضر، شناسایی بی‌عدالتی‌های آموزشی و پژوهشی موجود نسبت به دانشجویان در حین تحصیل بود. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر نوع هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی بود. به این منظور، از رویکر کیفی پدیدارشناسی بهره گرفته شد. جامعه این پژوهش، دانشجویان یکی از دانشگاه‌های جامع دولتی شهر تهران در سال تحصیلی 991398 بودند. تعداد 20 دانشجو طبق اصل اشباع نظری با روش نمونه‌گیری هدفمند و نمونه‌گیری معیار انتخاب شدند. گردآوری داده‌ها از طریق انجام مصاحبه نیمه‌ساختاریافته صورت گرفت. روایی محتوایی ابزار مصاحبه توسط متخصصان موضوع و پایایی آن نیز با روش پایایی بین دوکدگذار با ضریب %78 مورد تایید قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها نیز، روش تحلیل مضمون فان کام به کار گرفته شد.  یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که بی‌عدالتی آموزشی هشت مضمون اصلی و 45 مضمون فرعی و بی‌عدالتی پژوهشی پنج مضمون اصلی و 21 مضمون فرعی داشت. مضمون‌های اصلی بی‌عدالتی در زمینه آموزشی، شامل ضعف اساتید در یاددهی، جدی نگرفتن درس و آموزش، انتقادپذیری پایین اساتید، بی‌ضابطه‌بودن ارزیابی دانشجویان، تخریب انگیزه دانشجو، تحقیر دانشجو، به رسمیت نشناختن تنوع دانشجویان، و محدود بودن امکان دسترسی به استاد بودند. در زمینه پژوهشی نیز، مضمون‌های اصلی بی‌عدالتی شامل تبعیض در پذیری دکتری، ایجاد محدودیت در همکاری با اساتید، ضعف و تبعیض در ارائه راهنمایی علمی، نگاه ابزاری به دانشجو، و مشکلات تامین منابع مورد نیاز پژوهش‌ها می‌شدند. این بی‌عدالتی‌ها به عنوان عواملی هستند که تاثیرات منفی بر ایجاد و تقویت قابلیت‌های اساسی دانشجویان، یعنی احترام و کرامت، دانش و تخیل، انسجام عاطفی، آمادگی یادگیری، صدا، داشتن آرزو، استدلال عملی، و روابط و شبکه‌های اجتماعی می‌گذارند.بحث و نتیجه‌گیری: برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای اساتید با موضوع عدالت آموزشی و پژوهشی، افزایش تنوع اساتید و محتوای آموزشی ارائه‌شده متناسب با تفاوت‌های دانشجویان، توجه به نظرات دانشجویان در مسائل مختلف دانشگاه و رسیدگی به اعتراض‌های آنان، راهکارهایی هستند که برای رفع بی‌عدالتی‌های موجود توصیه می‌شوند.

Phenomenology of Educational and Research Inequity Experiences of Students Based on Capability Approach (Case Study: A Public University in Tehran)

Purpose: The aim of this study was to identify the existing educational and research inequities against students during university study.Methodology: This study is applied research in terms of purpose and descriptive in terms of implementation method. Therefore, a qualitative phenomenological approach was used. The population of the study was students of a comprehensive public university in Tehran in the academic year 20192020. Twenty students were selected according to the principle of theoretical saturation by purposive and standard sampling. Data were collected through semistructured interviews. The content validity of the interview tool was confirmed by experts and its reliability was confirmed by the intercoder reliability method with a coefficient of 78%. Also, Van Kaam’s analysis method was used for data analysis.Findings: The findings showed that educational inequities had eight main themes and 45 subthemes and research inequities had five main themes and 21 subthemes. The main themes of educational inequities were teachers’ weakness in teaching, lack of seriousness in teaching and learning, low criticism of teachers, unruly student evaluation, undermining student motivation, humiliation of students, nonrecognition of student diversity, and limited access to professors. In the field of research, the main themes of inequity were discrimination in doctoral admissibility, restrictions on cooperation with professors, weakness and discrimination in providing scientific guidance, instrumental view to the student, and problems in obtaining the resources needed for research. These inequities are factors that negatively affect the development and strengthening of students’ core capabilities, namely respect and dignity; knowledge and imagination; emotional integrity; learning disposition; voice; aspiration; practical reasoning; and relationships and social networks.Conclusion: Workshops for professors on the subject of educational and research equity, increasing the diversity of professors and the educational content in accordance with the differences of students, paying attention to students’ opinions on various university issues, and addressing their objections, are some of the strategies to address existing inequities.