اثربخشی آموزش برنامه دانش‌افزایی فراشناختی معلمان بر عملکرد تحصیلی و پرورش خلاقیت دانش‌آموزان ابتدایی

هدف: هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش برنامه دانش‌افزایی فراشناختی معلمان بر عملکرد تحصیلی و پرورش خلاقیت دانش‌آموزان ابتدایی بود. روش: این مطالعه نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش همه دانش‌آموزان پایه‌های سوم تا پنجم ابتدایی منطقه یک شهر تهران در سال تحصیلی 96-1395 بودند. نمونه پژوهش 120 دانش‌آموز بود که با روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب و با روش تصادفی ساده در دو گروه مساوی (60 نفر گروه آزمایش و 60 نفر گروه کنترل) جایگزین شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 2 ساعته تحت آموزش برنامه دانش‌افزایی فراشناختی قرار گرفت و گروه کنترل آموزشی ندید. ابزارهای پژوهش پرسشنامه‌های خلاقیت (تورنس، 1974) و عملکرد تحصیلی (فام و تیلور، 1999) بودند. داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار spss22 تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که بین گروه‌های آزمایش و کنترل در هر دو متغیر عملکرد تحصیلی و پرورش خلاقیت تفاوت معناداری وجود داشت. به عبارت دیگر، آموزش برنامه دانش‌افزایی فراشناختی معلمان باعث افزایش عملکرد تحصیلی (همه مولفه‌های آن شامل خودکارآمدی، برنامه‌ریزی، تاثیرات هیجانی، فقدان کنترل پیامد و انگیزش) و پرورش خلاقیت (همه مولفه‌های آن شامل انعطاف‌پذیری، سیالی، بسط و ابتکار) دانش‌آموزان ابتدایی شد (0.05>p ).  نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، معلمان می‌توانند از روش آموزش برنامه دانش‌افزایی فراشناختی معلمان در کنار سایر روش‌های آموزشی برای بهبود عملکرد تحصیلی و پرورش خلاقیت دانش‌آموزان ابتدایی استفاده کنند.

Effectiveness of Teachers’ Metacognitive Knowledge Enhancement Program Instruction on Academic Performance and Fostering Creativity of Elementary Students

Purpose: The aim of this research was determining the effectiveness of teachers’ metacognitive knowledge enhancement program instruction on academic performance and fostering creativity of elementary students. Methodology: This study was semiexperimental with pretest and posttest design with control group. The research population was all third to fifth grades of elementary students of district one of Tehran city in 201617 academic years. The research sample was 120 students who were selected by cluster random sampling method and with method of simple random replaced into two equal groups (60 people in experimental group and 60 people in control group). The experimental group trained in metacognitive knowledge enhancement program instruction for 8 sessions of 2 hours and the control group did not received any training. The research instruments were the questionnaires of academic performance (Torrance, 1974) and fostering creativity (Pham and Taylor, 1999). Data were analyzed by multivariate analysis of covariance method in SPSS22 software. Findings: The findings showed that there was a significant difference between the experimental and control groups in both variables of academic performance and fostering creativity. In the other words, teachers’ metacognitive knowledge enhancement program instruction led to increased academic performance (all its components including selfefficacy, planning, emotional effect, lack of outcome control and motivation) and fostering creativity (all its components including flexibility, fluency, elaboration and originality) of elementary students (p < 0.05). Conclusion: Based on the results, teachers can use the teachers’ metacognitive knowledge enhancement program instruction along with other educational methods to improve academic performance and fostering creativity of elementary students.