قرآن، طبیعت و حقوق آن از منظر دو تفسیر فقهی شیعه و سنی

عناصر طبیعت، موجودات (گیاهان و حیوانات) و مناسبات زیستیمتعادل بین آنها تشکیل‌دهنده طبیعت است. خداوند متعال این سرمایه غنی را به بشر ارزانی داشته تا انسان‌ها و موجودات ضمن بهره‌مندی از آن، به عمران و آبادانی زمین همت گمارند و بستر زیست‌گاهی مناسب برای همه موجودات باقی بماند. از این رو حق استفاده از آن را باید از مصادیق مهم حقوق بشر دانست. قرآن کریم در آموزه‌های توصیفی و حتی دستوری خود بر مصونیت طبیعت و منابع طبیعی و تعادل زیست محیطی از هر گونه تجاوز، تعدی و فساد در آن تاکید ورزیده است و بر این اساس، تجاوز و تعدی به طبیعت را فساد در زمین دانسته که عذاب اخروی و مسوولیت دنیوی را در پی خواهد داشت. در این مقاله ضمن شناسایی عناصر کلیدی تشکیل‌دهنده‌ طبیعت و محیط زندگی انسان در قرآن، آیات مربوط به هر دو گستره را با روش تفسیری مفسرین فقهی امامیه و اهل سنت با رهیافت‌هایی از کتاب «فقه‌القرآن راوندی» و «الجامع قرطبی» ارائه و با تاکید بر روابط عمیق بین انسان و مناسبات انسان‌ها با طبیعت، فرضیه مسوولیت اخلاقی، مدنی و کیفری متجاوز به حقوق طبیعت را در حقوق اسلام اثبات می‌نماییم.