کیفیت و دامنۀ صدای همنوع در تعامل پزشک ـ بیمار (یک مطالعه کیفی از مشاوره‌های درمانگاهی)

تعامل و گفتگوی پزشک ـ بیمار در مشاوره درمانگاهی، در برگیرنده صداهای متفاوتی است که ضرورتاً همه آن‌ها به مسائل تشخیصی و درمانی مربوط نمی‌شود. صداهای غیرمرتبط با تشخیص و درمان در مشاوره‌ها، دست کم دو کارکرد مهم دارد که عبارتند از: کمک به تداوم گفتگو و  تاثیرگذاری غیرمستقیم در تشخیص و درمان. یکی از صداهای غیرمرتبط که از سوی پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد، صدای همنوع است که ارجاع دارد به وجه همدلانه تعامل پزشک با بیمار. تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی - تحلیلیِ مبتنی بر تحلیل گفتگو، مفاهیم و گزاره‌های صدای همنوع مورد استفاده پزشکان را در 33 مشاوره درمانگاهی در بیمارستان شهید فقیهی شیراز استخراج کرده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که دامنه استفاده از لغات و گزاره‌های مرتبط با صدای همنوع 610 مورد بوده که 3/30% از کل گفتگوها (پزشک و بیمار) و 5/50% از لغات و گزاره‌های پزشک را تشکیل می‌دهد. دامنه استفاده از لغات و گزاره‌های صدای همنوع به ترتیب در استفاده از واژه‌های تسهیل‌گر 298 مورد؛ کمک به داستان‌گویی بیمار 104 مورد؛ استراتژی همدلانه 20 مورد؛ توجه خاص به داستان ‌بیمار 121 مورد؛ و در مورد سوالات نامربوط به سلامت بیمار 6 مورد می‌باشد. در رابطه با بستر خاص تحقیق (جامعه ایران) نیز استفاده از مفاهیم خاص 40 مورد و استفاده از مفاهیم ارزشی 21 مورد بوده است. به طور کلی می‌توان گفت که اگر چه پزشکان به طور فعال از مفاهیم و گزاره‌های صدای همنوع در مشاوره‌ها استفاده کرده‌اند، اما شکل کلی گفتگوها مبتنی بر رابطه نابرابر بین پزشک و بیمار است. از آنجایی که رابطه نابرابر مانعی در مقابل تعامل است و ارتباط با بیمار نیازمند دانش و مهارت لازم می‌باشد، پیشنهاد می‌شود نظام آموزش پزشکی در ایران روی آموزش مهارت‌های ارتباطی برنامه‌ریزی کند.