مطالعه تطبیقی کدها و دستورالعمل‌های اخلاق در پژوهش‌های پزشکی

بعد از جنگ جهانی دوم و با توجه به مسائلی که در عرصه بین‌المللی پیرامون پژوهش‌های انجام‌گرفته بر روی اسرای جنگی پیش آمد، جامعه جهانی به شدت تحت تاثیر جنایات انجام‌شده قرار گرفت و به همین علت کدهای اخلاق در پژوهش بر روی نمونه‌های انسانی در پایان جنگ و پس از آن در دادگاهی با نام نورنبرگ در سال 1947 به تصویب رسید. سپس این کدها بارها مورد بررسی قرار گرفتند و در اعلامیه‌های جهانی هلسینگی تکمیل شدند. در برخی کشورها مانند ایالات متحده کدهای ویژه‌ای تحت نظر کمیته‌ای که از طرف رییس جمهور آمریکا مشخص شده بود، ارائه گردید که در 1974 میلادی به گزارش بلمونت معروف شد. در جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به الزامات مذهبی و ملی لزوم تدوین کدهای مختص به کشور احساس می‌شد که نهایتاً یک پروژه تحقیقاتی که در سال 1376 آغاز شد و منجر به تدوین کدهای 26گانه اخلاق در پژوهش‌های پزشکی گردید. با این وجود تنها ابلاغ این کدها نمی‌تواند تضمین‌کننده رعایت اصول و موازین اخلاقی در همه مراحل پروژه‌ها باشد و کمیته‌های اخلاق در پژوهش باید با ساز و کارهای اجرایی متناسب و با دقت کامل جایگاه خود را در مراحل حساس تصویب و نظارت بر پروژه‌ها باز یابند و بتوانند چه در مرحله طراحی و چه در مرحله اجرا و نهایتاً انتشار نتایج حضور پررنگ داشته باشند، لذا مطالعه تطبیقی کدها و دستورالعمل‌های اخلاقی برای جلوگیری از انحرافات احتمالی در مسیر پژوهش ضروری به نظر می‌رسد.مطالعه حاضر، مطالعه کتابخانه‌ای و از نوع مروری است که پس از بررسی ادبیات علمی موجود در داخل کشور مجموعه کدهای بین‌المللی موجود از جمله نورنبرگ، هلسینکی، بلمونت و... و نیز رجوع به مقالات و کتب داخلی و خارجی موجود در این زمینه بررسی می‌شود. یافته‌های این مطالعه مروری می‌تواند به سیاست‌گذاران تدوین کدهای اخلاقی کمک کند.