مطالعه کیفی مبانی فلسفی طبیعت از دیدگاه اندیشه اسلامی و سکولار و ارائه الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست

زمینه و هدف: بر حسب مبانی فلسفی در اسلام، علوم مربوط به طبیعت بدون توجه به ماهیت خالق آن مورد مطالعه قرار نمی‌گیرد و توسعه پایدار رویکرد جامعی است که به شیوه‌هایی می‌پردازد تا منابع طبیعی ضایع نگردد، به گونه‌ای که در آینده در دسترس باشد. برای دستیابی به پایداری زیست‌محیطی و ارائه الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست، می‌توان مبانی فلسفی طبیعت را از منظر اندیشه اسلامی و سکولار و ارائه الگوی اخلاقی پایداری زیست‌محیطی به ویژه از راهبردهای عملی و قابل اعتماد آن‌ها مقایسه کرد.روش: این مطالعه ‌با‌ رویکرد ‌کیفی ‌و به شیوه تحلیلی   استنتاجی و با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و فیش برداری به ‌بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای مبانی فلسفی طبیعت از دیدگاه اندیشه اسلامی و سکولار و ارائه الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست پرداخت.ملاحظات اخلاقی: اصل صداقت، بی‌طرفی و امانتداری و اصالت اثر از اصول بنیادین این مطالعه به شمار می‌رود.یافته‌ها: دیدگاه اسلام بر بسیاری از رفتارهای زیست‌محیطی مورد نیاز برای دستیابی به پایداری جهانی تاثیر می‌گذارد، در حالی که دیدگاه سکولار بر برخی رفتارهای طرفدار محیط زیست مورد نیاز برای دستیابی به پایداری محلی تاثیر می‌گذارد. همچنین دیدگاه سکولار بر رفتارهای محیطی تاثیر می‌گذارد، اما اسلام مشکلات اقدام جمعی را برای دستیابی به پایداری کوتاه‌مدت حل می‌کند، در حالی که سکولار برای حل مشکلات اقدام جمعی را برای دستیابی به پایداری بلندمدت در نظر می‌گیرد، به علاوه مبانی فلسفی طبیعت از نگاه قرآن کریم عبارتند از: خلقت نظام احسن و لزوم حفظ، وجود حکمت، تقدم تزکیه بر تعلیم، عمران زمین، امانت داربودن و کرامت و مسئولیت‌پذیری انسان، حفظ محیط زیست، زمین مسخر و وظیفه اصلاح‌گری انسان و از نگاه سکولار عبارتند از: حذف متافیزیک و خصلت انسان‌محورانه.نتیجه‌گیری: پایداری محیط زیست صرفاً به مسائل اقتصادی مرتبط نمی‌باشد، بلکه بیشتر با ارائه الگوی اخلاقی و تکنولوژی با محور اخلاق و معنویات مرتبط است که البته مبانی فلسفی اسلام و سکولار در این زمینه متفاوت می‌باشد. با ملاحظه تقدم نگاه اسلامی در تمام عرصه‌های زندگی، بر اساس مبانی فلسفی موجود در قرآن کریم و دیدگاه اسلامی و اینکه الگوی واحدی برای کل کشورها به خصوص برای شاخص‌های پراهمیت عملکرد محیط زیست در راستای پایداری محیط زیست نمی‌توان ترسیم کرد و باید شرایط بومی مختلف کشورها در نظر گرفته شود؛ از این رو الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست شامل: اولویت توجه به خالق یکتا، حکمت و هدف از خلقت جهان، ملحوظ‌ داشتن وظیفه انسان‌ها نسبت به زمین و حفظ ارزش و مسئولیت‌پذیری نسبت به آن و در نهایت آبادانی زمین، عملکرد بر اساس شاخص‌های پایداری است که باید از طریق مراکز و رسانه‌های آموزشی و تربیتی فرهنگ‌سازی شود.

a qualitative study of the philosophical foundations of nature from theperspective of islamic and secular thought and presenting anethical model of environmental sustainability

background and aim: according to the philosophical foundations in islam, the sciences related to nature are not studied withoutconsidering the nature of its creator and sustainable development is a comprehensive approach that deals with ways to not waste naturalresources, so that they are available in the future. to achieve environmental sustainability and provide an ethical model of environmentalsustainability, the philosophical foundations of nature from the perspective of islamic and secular thought and presenting an ethical modelof environmental sustainability can be compared more especially from their feasible and reliable strategies.methods: this study analyzed the philosophical foundations of nature from the perspective of islamic and secular thought and presentedan ethical model of environmental sustainability with a qualitative approach and in an analytical-inferential way by using the librarymethod.ethical considerations: the principle of honesty, impartiality and trustworthiness and the originality of the work are among thefundamental principles of this study.results: islamic viewpoint affects the many pro-environmental behaviors required to achieve global sustainability, whereas secularicviewpoint affect some pro-environmental behaviors required to achieve local sustainability. also, secularic viewpoint affectsproenvironmental behaviors; islam solves collective-action problems to achieve short-run sustainability, whereas secluar solvescollective-action problems to achieve long-run sustainability. moreover, the philosophical foundations of nature from the perspective ofthe holy qur'an are: the creation of the best system and the need to preserve it; existence of wisdom; precedence of cultivation overeducation; land development; trustworthiness and human dignity and responsibility; environmental protection; however, in a secularpoint of view they are: elimination of metaphysics and anthropocentric character.conclusion: environmental sustainability is not only related to economic issues, but rather it is more about providing a moral andtechnological model based on ethics and spirituality, which is different in the philosophical foundations of islam and secular in this field.considering the superiority of the islamic perspective in all areas of life, based on the philosophical foundations found in the holy quranand the islamic perspective and the fact that a single model for all countries in the direction of environmental sustainability cannot bedrawn especially for the most important environmental performance indicators and the local conditions of different countries must betaken into account, therefore, the ethical model of environmental sustainability includes: the priority of paying attention to the uniquecreator, wisdom and purpose of the creation of the world; considering the duty of humans towards the earth and maintaining its value andresponsibility towards it and ultimately the prosperity of the earth, performance is based on sustainability indicators that should becultured through educational and training centers and media.