مطالعه رویکرد نظام‌های حقوقی ملی در مواجهه با محصولات تراریخته با تاکید بر حقوق ایران

زمینه و هدف: پیرامون مقررات حاکم بر محصولات تراریخته در اسناد بین‌المللی تحقیق‌های متعددی انجام شده است، اما تبیین این موضوع از منظر حقوق داخلی کشورها چندان مورد توجه قرار نگرفته است. لذا، در این مقاله تلاش شد تا به بررسی نظام حقوقی حاکم بر محصولات تراریخته در حقوق ملی برخی کشورها با تاکید بر حقوق ایران پرداخته شود.روش: مقاله حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده است.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متون و امانتداری در ارجاعات رعایت شده است.یافته‌ها: در حقوق کشورهایی نظیر آلمان، کانادا، آمریکا و استرالیا قوانین مدونی در زمینه نظارت و کنترل تولید محصولات تراریخته وضع شده است. همچنین بررسی قوانین و مقررات ایران در خصوص محصولات تراریخته نشان می‌دهد که رویکرد اصلی در راستای تولید، واردات، صادرات و مصرف محصولات تراریخته در چارچوب قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی است. با این‌ حال، قانون ایمنی ‌زیستی ایران به عنوان مهم‌ترین قانون در خصوص این محصولات، خود دارای ایرادها و کاستی‌هایی است که سبب بروز تفسیرهای مختلف و به تبع آن عدم اجرای صحیح قانون شده است.نتیجه‌گیری: عموم کشورها در کنترل و نظارت بر محصولات تراریخته با چالش‌های متعددی مواجه هستند. چالش‌های عمده پیش رو شامل مواردی از قبیل کنترل آزمایشگاهی پیشرفته محموله‌های محصولات تراریخته کشاورزی و صنایع غذایی، کنترل سلامت محصولات خصوصاً غلات در سطح بازارهای مصرف، رصد اثرات نامطلوب احتمالی محصولات تراریخته در محیط زیست، ارزیابی گیاهان تراریخته ای که توسط محققین این کشورها تولید گردیده‌اند و چگونگی صدور مجوز در پاسخ به درخواست‌های تولید محصولات تراریخته و سازوکارهای نظارت بر محصولات تراریخته تولیدی می‌باشند. بر این اساس، توجه بیشتر و عزم بین‌المللی و ملی در وضع قوانین شفاف و اجراییِ متضمن اولویت‌دهی به سلامت و محیط زیست و سپس رشد اقتصادی و کشاورزی، برای انتظام و انسجام قواعد حاکم بر محصولات تراریخته کماکان احساس می‌شود.

studying the approach of national legal systems in dealing with genetically modified crops with an emphasis on iran's legal system

background and aim: many researches have been done regarding the regulations governing transgenic products in international documents, but the explanation of this issue has not been given much attention from the point of view of the domestic laws of countries. in this article, an attempt has been made to investigate the legal system governing genetically modified crops in the national laws of some countries, with an emphasis on the iranian law. methods: this article has been done in a descriptive-analytical way using library resources.ethical considerations: in this article, the ethical aspects of library study, including the authenticity of texts and trustworthiness in references, have been observed.results: in the law of countries such as germany, canada, america and australia, codified rules have been established in the field of monitoring and controlling the production of genetically modified crops. also, the study of iran's laws and regulations regarding transgenic products shows that the main approach is to produce, import, exportand consume transgenic products within the framework of national and international laws and regulations. however, iran's biosafety law, as the most important law regarding these products, has flaws and shortcomings that have caused various interpretations and, as a result, the lack of proper implementation of the law.conclusion: all countries are facing many challenges in controlling and monitoring transgenic products. the major challenges ahead include things such as advanced laboratory control of shipments of transgenic agricultural and food industries, control of the health of products, especially grains, at the level of consumer markets, monitoring the possible adverse effects of transgenic products in the environment, evaluating transgenic plants produced by researchers in these countries and how to issue licenses in response to requests for the production of transgenicproducts and monitoring mechanisms for transgenic products. based on this, more attention and international and national determination in establishing clear and enforceable laws that include prioritizing health and environment and then economic and agricultural growth, for the orderliness and coherence of the rules governing transgenic productsare still felt.