حمایت کیفری از حیوانات اهلی حرام‌گوشت؛ از مبانی اخلاقی تا آسیب‌شناسی تقنینی و قضایی

زمینه و هدف: حیوان‌آزاری یکی از جرائمی است که در سال‌های اخیر بیش از گذشته شاهد آن هستیم. این پژوهش با تاکید بر مبانی اخلاقی لزوم حمایت کیفری از حیوانات اهلی حرام‌گوشت، رویکرد قانونگذار در این زمینه را مورد بحث و نقد قرار داده است. علاوه بر مطالعه رویکرد تقنینی در مقابله با آزاردهی حیوانات اهلی حرام‌گوشت، ارزیابی رویکرد نظام قضایی و رویه‌ای کشور البته با نگاهی آسیب‌شناسانه در قلمرو پژوهش حاضر قرار دارد.روش: در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، سیاست کیفری تقنینی و قضایی ایران در مقابله با حیوان‌آزاری حیوانات اهلی حرام‌گوشت مورد مطالعه قرار گرفته است.ملاحظات اخلاقی: در نگارش پژوهش حاضر، ضمن توجه به اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت گردیده است.یافته‌ها: در دنیای امروز با توجه به رویکردهای اخلاقی موجود، حیوانات اهلی اعم از حلال یا حرام‌گوشت نیازمند احترام و حمایت هستند. در حقوق کیفری ایران، اگرچه در خصوص حیوانات اهلی حلال‌گوشت به خاطر ارزشمندی این حیوانات و استفاده‌های فراوان از آن‌ها مقرراتی از نظر کیفری وجود دارد، اما در زمینه حمایت از حیوانات اهلی حرام‌گوشت که به دلیل هم‌جواری با انسان‌ها، بسیار در معرض آسیب و خطر می‌باشند از منظر کیفری مقرراتی به چشم نمی‌خورد. فقدان قوانین حمایتی و همچنین نقصان و غیر جامع‌بودن ماده 679 قانون مجازات اسلامی که تنها ماده این قانون بوده که اختصاصاً به حیوانات اهلی می‌پردازد، باعث شده برخی قضات به ناچار برای مجازات آسیب‌زنندگان به حیوانات اهلی حرام‌گوشت از برخی مواد عام و کلی قانون مجازات اسلامی مانند ماده 638 بهره گیرند؛ استناد به این ماده با چالش‌ها و ابهامات مهمی مواجه است.نتیجه‌گیری: ضرورت دارد قانونگذار در زمینه حمایت کیفری هرچه بیشتر از حیوانات خانگی به ویژه حیوانات اهلی حرام‌گوشت و مجازات افرادی که این قسم از حیوانات را در معرض آزار و اذیت و آسیب قرار می‌دهند و با تاسی از مقررات کیفری کشورهای پیشرو در این زمینه، در اصلاحات بعدی مقررات جدیدی را به قانون مجازات اسلامی اضافه نماید تا خلاهای قانونی در این زمینه مرتفع گردد. علیرغم تاکیدات بسیار در فقه اسلامی مبنی بر حفظ حقوق حیوانات و آزارنرساندن به آن‌ها و همچنین با وجود مبانی اخلاقی محکمی که برای حمایت از حیوانات اهلی اعم از حلال و حرام‌گوشت در دسترس است، اما در سیاست تقنینی فعلی ایران هیچ‌گونه حمایت کیفری صریحی از حیوانات اهلی حرام‌گوشت به عمل نیامده و این در حالی است که در وضعیت قانونی و قضایی سایر کشورها، قانونگذاری‌ها و جرم‌انگاری‌های بسیار خوبی در این حوزه به عمل آمده است.

criminal protection of domesticated haram meat animals; from ethical principles to legislative and judicial pathology

background and aim: animal abuse is one of the crimes that we are witnessing more in recent years. by emphasizing the ethical principles of the necessity for criminal protection of domesticated haram meat animals, this study has discussed and criticized the legislator's approach in this regard. in addition to studying the legislative approach in dealing with theharassment of domesticated animals, the evaluation of the approach of the judicial and procedural system of the country with a pathological perspective is in the scope of the present study.methods: in this research with a descriptive-analytical method and using library sources, iran's legislative and judicial criminal policy against animal cruelty to domesticated animals has been studied. ethical considerations: in writing the present study, while paying attention to the originality of the texts, honesty and trustworthiness have been observed. results: in today's world, according to the existing moral approaches, domestic animals, whether halal or haram meat, need respect and support. although there are criminal rules in iranian criminal law regarding domesticated halal meat animals, because of the value of these animals and their many uses, there are no rules regarding domesticated haram meatanimals which are very vulnerable to harm due to their proximity to humans, from a criminal perspective. the lack of protective laws, as well as the shortcomings and incompleteness of article 680 of the islamic penal code, which is the only article in this law that deals exclusively with domesticated animals, has forced some judges to punish those who harm domesticated haram meat animals based on certain general articles such as article 638. citing this article faces importantchallenges and ambiguities.conclusion: it is necessary for the legislator in the field of criminal protection of domesticated animals, especially domesticated haram meat animals, to punish those who expose these types of animals to harassment and harm by establishing the criminal regulations of leading countries, in the next amendments to the regulations, in order to fill thelegal gaps in this field. despite the great emphasis in islamic jurisprudence on protecting the rights of animals and not harassing them, and also in spite of the strong moral foundations available to protect domestic animals, both halal and haram meat, in the current legislative policy of iran there is no explicit punishment to protect domesticated animals, while in the legal and judicial situation of other countries, proper legislation and criminalizations have been made in this area.