پیوند فرم و ساختار با محتوا در سور عتاق با تکیه بر رویکردهای اخلاقی در قرآن کریم

زمینه و هدف: یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن کریم، اعجاز ادبی و بیانی این کتاب آسمانی است. مفسران و ادیبان مسلمان هر یک به وُسع خود کوشیده‌اند پرده از اسرار بلاغت قرآن بردارند، اما حاصل تلاش ایشان در برابر فصاحت و بلاغت بی‌نظیر و ژرفای بی‌حد کتاب وحی ناچیز بوده است. محققان معاصر به بلاغت سنتی ایراداتی گرفته‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به غفلت از بافت و شرکت‌ندادن مسائلی چون اقتضای حال متنی و غیر متنی و پیش‌فرض‌های مخاطب در تحلیل متن و نیز ناکارآمدی روش‌ها، تکراری‌‌بودن تحلیل‌ها و ایستایی نظریه‌های بلاغت سنتی اشاره کرد. به همین علت، برای نشان‌دادن جلوه‌های جدیدی از اعجاز قرآن، نیازمند نظریه‌های جدید نقد ادبیات خواهیم بود که از جهاتی نظام‌مندتر، خلاقانه‌تر و موثرتر از بلاغت سنتی‌اند. از طرفی واژه اخلاق به طور مستقیم در قرآن دیده نمی‌شود، اما آیات بسیاری بر مسائل اخلاقی تاکید دارد. مطالعه پیش رو با هدف بررسی همگرایی فرم و ساختار با محتوا در سور عتاق با نظرداشت رویکردهای اخلاقی در قرآن به انجام رسید.روش: این تحقیق از نوع نظری است و روش تحقیق به شیوه توصیفی تحلیلی و بر مبنای جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و با مراجعه به اسناد،کتب و مقالات صورت گرفته است.ملاحظات اخلاقی: در تحقیق حاضر، اصل امانتداری، صداقت، بی‌طرفی و اصالت اثر رعایت شده است.یافته‌ها: رابطه متقابل فرم و محتوا یکی از اصول اولیه هم در سبک‌شناسی مدرن غربی و هم در بلاغت اسلامی است. طبق این اصل، فرم و محتوای متن نه دو عنصر مجزا، بلکه دو جنبه از پدیده‌ای واحدند که همان «متن» است. به بیان دیگر هیچ دو متنی هیچ‌گاه تاثیری یکسان بر مخاطب نمی‌گذارند و با توجه به کارکرد متفاوتی که در بافت‌های گوناگون پیدا می‌کنند، هیچ‌گاه هم‌‌معنا (مترادف) نخواهند بود. این ویژگی، یعنی درهم‌تنیدگی فرم و محتوا یا لفظ و معنای آن بیش از هر متن دیگری در قرآن کریم جلوه یافته است، لذا به درستی گفته‌اند که: «هندسه کلمات در قرآن بی‌نظیر است». نگاه قرآن به آموزه‌های اخلاقی جزو بی‌نظیرترین عبارات در تحلیل فرم و محتوا است و سور عتاق یکی از اعجازهای رهنمود‌های اخلاقی در میان سوره‌های قرآن است.نتیجه‌گیری: آنچه می‌توان به عنوان نتیجه حاصله مطرح کرد، این است که واژه به تنهایی نمی‌تواند اثری در بیان معنا و حسن ترتیب عبارات داشته باشد، بلکه حسنِ نظم و بلاغت اسلوب از ترکیب جملات با یکدیگر و ترکیب آن‌ها با معنایشان حاصل می‌شود. بنابراین نظم، مفهوم مرکبی است که علاوه بر اینکه دربرگیرنده علم نقد و نحو و بلاغت بوده، دربردارنده عناصری چون تعلیق، اسناد، ساختار، ترتیب و معانی نحو می‌باشد.

linking form and structure with content in sovar etaq by relying on ethica approaches in the holy quran

background and aim: one of the aspects of the miracle of the holy quran is the literary and expressive miracle of this divine book. muslim commentators and writers have tried their best to reveal the secrets of quranic rhetoric. but the result of their efforts has been insignificant compared to the unparalleled eloquence and depth of the book of revelation. contemporaryresearchers have found objections to traditional rhetoric, which include the neglect of the context and non-participation of issues such as textual and non-textual situations and the presuppositions of the audience in the analysis of the text, as well as theineffectiveness of the methods, the repetitive nature of the analysis and the stagnation of the theories of traditional rhetoric. for this reason, in order to show new manifestations of the miracles of the quran, we will need new theories of literary criticism, which are more systematic, creative and effective than traditional rhetoric. on the other hand, the word ethics is not seen directly in the qur'an, but many verses emphasize moral issues. this study was conducted with the aim of investigating the convergence of form and structure with content in sovar etaq, considering ethical approaches in the qur'an.methods: this research is of a theoretical type and the research method is descriptive-analytical and the method of collectinginformation is library-based and by referring to documents, books and articles.ethical considerations: in this research, the principles of trustworthiness, honesty, neutrality and originality of the work havebeen respected.results: the mutual relationship between form and content is one of the basic principles in both modern western stylistics and islamic rhetoric. according to this principle, the form and content of the text are not two separate elements but two aspects of asingle phenomenon, which is the text. in other words, no two texts will ever have the same effect on the audience and due to the different functions; they find in different contexts, they will never have the same meaning (synonymous). this feature, i.e. the interweaving of form and content or words and its meaning, has been manifested more than any other text in the holy qur'an and therefore it has been rightly said that: the geometry of words in the qur'an is unique. the qur'an's view on moral teachings is oneof the most unique passages in the analysis of form and content and sovar etaq is one of the miracles of moral guidance among the qur'an's surahs.conclusion: what can be stated as the result is that the word alone cannot have an effect in expressing the meaning and the orderof phrases; rather, the beauty of order and rhetoric of style is obtained from the combination of sentences with each other and their combination with their meaning, so order is a composite concept that, in addition to including the science of criticism, syntax and rhetoric, includes elements such as suspense, documents, structure, order and the meanings of syntax.