جستاری اخلاقی و حقوقی بر مفهوم، مبانی و ملاک‌های تناسب جرم و مجازات با نگرشی بر حقوق جنایی اخلاق زیستی

زمینه و هدف: حقوق جنایی اخلاق زیستی به مجموعه حقوق حاکم بر حقوق جنایی اطلاق می‌گردد که متکی بر اصول محوری اخلاق زیستی است. یکی از مقوله‌هایی که در حقوق جنایی باید متکی بر اصول اخلاق زیستی باشد، تناسب جرم و مجازات است که این پژوهش از جهت یادشده، اهمیت به سزایی دارد و در واقع، هدف اصلی پژوهش حاضر، معرفی مبانی و ملاک‌های مقوله تناسب در حقوق جنایی اخلاق زیستی است.مواد و روش‌ها: این مطالعه با روش توصیفی تحلیلی، در ابتدا دو اصل مهم اخلاق زیستی را اصول بنیادین پژوهش قرار داده و ارتباط این اصول با مقوله تناسب را بررسی نموده است؛ سپس به تحلیل مفهومی و مبنایی مقوله تناسب جرم و مجازات در حوزه مورد بحث پرداخته و در نهایت ملاک‌های تناسب در امور کیفری را مورد بررسی قرار داده است.ملاحظات اخلاقی: در انجام این تحقیق، موازین مربوط به اخلاق در پژوهش و امانتداری در ارجاعات پژوهش، رعایت گردیده است.یافته‌ها: ممنوعیت مجازات‌های نامتناسب یکی از مسائل بسیار مهم در حقوق کیفری است که امروزه اصل حاصل از آن اصل تناسب جرم و مجازات نامیده می‌شود. حمایت کیفری از اخلاق همواره محل تاکید فلاسفه اخلاقی بوده است، اما این پژوهش به حمایت اخلاق و مولفه‌های آن از کیفردهی می‌پردازد. بر این مبنا، ممنوعیت مجازات‌های نامتناسب که ریشه‌ای اخلاقی و حقوقی دارند، باید مورد تحلیل اخلاقی و حقوقی قرار گیرند تا کیفردهی مدرن به منصه ظهور برسد.نتیجه‌گیری: این پژوهش به بررسی اخلاقی و حقوقی ممنوعیت مجازات‌های نامتناسب در حقوق کیفری با تاکید بر دو مولفه اخلاقی عدالت و کرامت انسانی پرداخته و به این نتایج دست یافته است که مطابق با مبانی اخلاقی کرامت انسانی و اجرای عدالت کیفری و پایه‌های تقنینی، کیفردهی باید متناسب با جرم ارتکابی باشد و لزوم رعایت اصل تناسب در حقوق کیفری بر پایه‌های حقوقی و اخلاقی در دو مرحله قانونگذاری و کیفردهی امری بدیهی و ضروری است. اصل احترام به اشخاص و ضررنرسانی نیز به عنوان اصول مهم اخلاق زیستی با برقراری تناسب جرم و مجازات، حقوق جنایی اخلاق‌مداری را شکل می‌دهد که محقق‌کننده سیاست کیفری عادلانه و حکیمانه است.