خوانشی بر ابعاد اخلاقی و زوایای جرم‌شناختی رواج پدیده رانت‌خواری در جامعه

زمینه و هدف: رانت‌خواری به ذاته به عنوان مفسده‌ای اخلاقی محل بحث و مناقشه است، لیکن بازخوانی مفهومی و پیامدشناختی این پدیده، آن را به مثابه عملی غیر اخلاقی که دیگر ساحت‌های اخلاق را نیز در جامعه متاثر می‌سازد، نمایان می‌کند. در زمان حاضر، رانت‌خواری، با مفهومی گسترده علاوه بر عرصه اقتصادی، در حیطه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی سایه افکنده است و معنای آن، دریافت منافع مالی و غیر مالی نامشروع با بهره‌گیری از زمینه‌ها و عوامل رانتی نظیر تصویب قانون، اعطای مجوز، ایجاد انحصار و دسترسی به اطلاعات است که به بهای نقض شایسته‌سالاری و اعمال تبعیض و اضرار به دیگران ارتکاب می‌یابد. این مطالعه با هدف تبیین آثار اخلاقی و جرم‌شناختی پدیده رانت‌خواری در جامعه انجام شده است.مواد و روش‌ها: روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی است و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام می‌یابد.ملاحظات اخلاقی: اصول مربوطه به اخلاق در پژوهش و به ویژه امانتداری در استناد به متون و ارجاعات مقاله، رعایت گردیده است.یافته‌ها: مداقه اخلاقی و جرم‌شناختی در بازتاب‌های پدیده رانت‌خواری در جامعه، مبین این واقعیت است که گسترش رانت‌جویی و رانت‌خواری، به خصوص از مجاری افزایش تبعیض و بی عدالتی، اضرار به دیگران، فقر و بیکاری، نهادینه‌سازی فساد رفتاری، تضعیف اخلاق عمومی، تعمیق شکاف طبقاتی، دوقطبی‌شدن اجتماع، پیامدهای سوءاقتصادی، سیاسی و فرهنگی عدیده‌ای را برای اجتماع در پی خواهد داشت.نتیجه‌گیری: به واسطه ماهیت رانت‌خواری و ملزومات ارتکاب آن، می‌توان دریافت که مزید بر تنزل فرهنگ اخلاقی و نقض عدالت و شایسته‌سالاری، گسترش این عمل رابطه‌ای هم‌افزا با توسعه و تکثر جرائم، به ویژه جرائم اقتصادی نظیر رشا و ارتشا، تحصیل مال نامشروع، سوءاستفاده از مقام و موقعیت، پولشویی، احتکار، زمین‌خواری، اختلاس و... برقرار می‌نماید، لذا شایسته است در سه جهت فرهنگ‌سازی، حذف زمینه‌های رانتی و جرم‌انگاری، با این پدیده مقابله موثر شود.