چالش‌های راهکارهای پیشگیری وضعی از جرائم فضای مجازی با تاکید بر حریم خصوصی و آزادی بیان

زمینه و هدف: در حوزه جرم‌شناسی، اولویت اصلی فعالیت دولت‌ها، پیشگیری از ارتکاب جرائم می‌باشد. پیشگیری وضعی یکی از روش‌های پیشگیری غیر کیفری است که با کاهش فرصت‌ها یا زمینه‌ها و موقعیت‌های جرم و از بین‌بردن این فرصت‌ها به کنترل و کاهش سطح جرائم ارتکابی از جمله در فضای مجازی کمک کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی چالش‌های راهکارهای غیر کیفری پیشگیری از جرائم در فضای مجازی در ارتباط با حق بر حریم خصوصی و حق بر آزادی بیان می‌باشد.مواد و روش‌ها: این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی انجام یافته است. روش جمع‏آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‏ای است و ابزار آن، اسناد، کتب و مقالات موجود می باشد.ملاحظات اخلاقی: در انجام پژوهش حاضر، ضمن پایبندی به اصالت متن، اصول اخلاقی صداقت و امانتداری رعایت شده است.یافته‌ها: از یکسو، حق بر حریم خصوصی در سه فضای نظارت الکترونیک، نظارت مادی و شکل‌گیری جوامع نظارتی با چالش اساسی مواجه می‌شود و از سوی دیگر، حق بر آزادی بیان به واسطه پهنای باند پایین، موتورهای جستجوگر معین و محدود و همچنین نرم‌افزارهای پالایشگر، با محدودیت و نقض مواجه می‌شود.نتیجه‌گیری: راهکارهای غیر کیفری پیشگیری از جرائم در فضای مجازی به واسطه نقض تعهدات حقوق بشری راجع به حق بر آزادی بیان و حق بر حریم خصوصی، عملاً برای دولت مسوولیت‌زا خواهد بود. در ارتباط با نقض حق بر آزادی بیان، باید نظام مسوولیت مشدد برای دولت در نظر گرفت، زیرا حق بر آزادی و مصادیق آن، جزئی از قواعد آمره حقوق بین‌الملل عام محسوب می‌شوند، اما در ارتباط با حق بر حریم خصوصی، اِعمال رژیم مسوولیت عادی برای دولت، متناسب خواهد بود.