مفهوم نوظهور حاکمیت ژنومیک و تحلیل سیاست‌ها و مقررات مرتبط با آن

زمینه و هدف: نظر به ارزشمندی منابع ژنتیک انسانی در تحقیقات ژنومیک، هدف این مطالعه، تحلیل مفهوم نوظهور حاکمیت ژنومیک و سیاست‌ها و مقررات مرتبط با آن است.مواد و روش‌ها: در این مطالعه اسناد قانونی رویکرد نوظهور حاکمیت ژنومیک در کشورهای در حال توسعه در حوزه نظارت بر دسترسی به نمونه‌های زیستی انسانی به صورت هدفمند جستجو و مرور و سپس مفهوم نوظهور حاکمیت ژنومیک و جنبه‌های حقوقی آن تحلیل شد.یافته‌ها: مروری بر سیاست‌ها و قوانین کشورهای در حال توسعه حاکی از آن است که دولت‌ها درصدد آن برآمده‌اند که میزان نظارت خود بر گردآوری نمونه‌های زیستی انسانی را از طریق اتخاذ یک سیاست، وضع مقررات و ایجاد یک جایگاه حقوقی جدید برای این منابع افزایش دهند. مفهوم «حاکمیت ژنومیک» ابتدا در کشورهای در حال توسعه‌ای نظیر مکزیک، هند، چین، برزیل، تایلند و آفریقای جنوبی ظهور پیدا کرد که احساس می‌کردند باید از منابع ژنتیکی زیستی و یکتایی ژنتیکی خود در برابر سوء استفاده و بهره‌برداری طرف‌های ثالث حمایت کنند. در این راستا، کشورهای در حال توسعه برای اعمال «حاکمیت ژنومیک»، می‌بایست سیاست‌ها و مقررات مقتضی را برای کنترل دسترسی به منابع ژنتیک انسانی ملی وضع نمایند.نتیجه‌گیری: کشورهای در حال توسعه بایستی ظرفیت خود را برای جلوگیری از سرقت نمونه‌های زیستی و تحقیقات ژنتیکی افزایش دهند. کشوری همچون ایران که به لحاظ علمی و فنی از جایگاه شایسته‌ای در بین کشورهای برتر در حوزه فناوری زیستی برخوردار است، می‌تواند با ایجاد یک نظام حقوقی منسجم تحقیقات ژنتیکی، بستر حاکمیتی لازم به ویژه در موارد همکاری با محققان خارجی را فراهم سازد.