مطالعه کیفی تربیت مَنش: رویکردی نوین در اخلاق ‌محیط زیستی

زمینه و هدف: تربیت ‌منش متاثر از اخلاق محیط زیستی، به گونه‌ای منطقی‌، نگرش و رفتار محیط زیستی مردم را هدف قرار‌ می‌دهد، به ‌نحوی که حتی قانون نیز متاثر از لابی‌گری آن خواهد شد. از این ‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین مولفه‌های تربیت‌ منش محیط زیستی صورت گرفته است.مواد و روش‌ها: در این مطالعه کیفی برای دستیابی به مضامین و مولفه‌های منش‌ محیط زیستی، واژگان کلیدی اصلی در پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی به صورت هدفمند جستجو شدند، سپس تحلیل محتوای 45 سند پژوهشی داخلی و خارجی بازیابی‌شده با رویکرد استقرایی انجام گرفت. برای این منظور ابتدا مولفه‌های تربیت منش و به طور خاص تربیت منش محیط زیستی، از نظر هر پژوهشگر استخراج گردید. در گام بعدی فراوانی هر یک از مولفه‌های مستخرج، از نظر پژوهشگران، به کمک نرم‌افزار spss به دست آمد، سپس مدل مفهومی پژوهش با استفاده از نرم‌افزار nvivo 10 رسم گردید.یافته‌ها: تعداد کل مولفه‌های تعیین‌کننده‌ تربیت ‌منش محیط زیستی از نظر 45 پژوهشگر، بالغ بر 60 مولفه ‌بود. برخی از مولفه‌ها صرفاً از جانب یک پژوهشگر مورد تاکید قرار گرفتند که از این میان می‌توان به مولفه‌هایی چون قداست طبیعت، قوی‌بودن، مهارت ‌رهبری، مذهبی‌‌بودن، فرمانبرداری، هم‌ذات ‌پنداری و هوش اشاره‌کرد. مهم‌ترین مولفه‌های شناسایی‌شده به ترتیب عبارت از: احترام (48/9 درصد)، عدالت (42/2 درصد)، صداقت (35/6 درصد)، مهربانی (33/4 درصد)، احساس‌ مسوولیت (33/4 درصد)، پشتکار (26/7 درصد)، مراقبت (24/4 درصد) و انضباط (22/2 درصد)، همدلی (20) و صبر (20) بودند.نتیجه‌گیری: تغییر نگرش ما به طبیعت، از نگاه کالایی به نگاه‌ اجتماعی، تغییر رفتار ما را در پی‌ خواهد داشت. مدل به دست‌آمده نشان می‌دهد که تربیت‌ منش پایه‌گذار طیفی از نگرش‌ها و رفتارهای مطلوب و هماهنگ با محیط زیست است که ضامن بقای نوع‌ بشر در چرخه ‌حیات خواهند ‌بود.