دستکاری ژنتیکی و ممنوعیت ضرر در اسلام

زمینه و هدف: «علم بیوتکنولوژی ملکولی یا مهندسی ژنتیک» فارغ از آثار مثبت و سودمندی که در حوزه‌های مختلف دارد، همراه با خطرها و ضررهای بسیاری نیز می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف تبیین نفی استناد به اصل ممنوعیت ضرر که از اصول ضروری آیین اسلام و تمامی مجموعه قوانین بشری می‌باشد، در به کارگیری از فواید و آثار مثبت این علم انجام گردیده است.مواد و روش‌ها: در مطالعه مروری حاضر واژگان کلیدی مهندسی ژنتیک، دستکاری ژنتیکی، آثار مفید و زیان بار آن در حوزه‌های مختلف و اصل نفی ضرر در پایگاه‌های اطلاعاتی pubmed، magiran، sid، isc و google scholar جستجو و مقالات و متون مرتبط جستجو و مورد تحلیل قرار گرفت.ملاحظات اخلاقی: اصول اخلاقی و امانت‌داری در جستجو، تحلیل متون و استناد دهی رعایت گردید.یافته‌ها: در مطالعه حاضر پس از مروری بر تعریف دستکاری ژنتیکی، تاریخچه و آثار آن (فواید و ضررها) و همچنین مفهوم ضرر و ادله اثباتی آن، ارتباط این تکنیک نوین و تعارض و ضررهایی که ممکن است از آن ناشی شود با اصل نفی ضرر تحلیل و بررسی شده است و در هر کدام، اصل ممنوعیت ضرر، به عنوان یک اصل قابل انعطاف تحدیدی معرفی شده است و نه به عنوان یک اصل مطلق و بدون تقیید.نتیجه‌گیری: در جمع میان فناوری مهندسی ژنتیک و دستاوردهای نوین آن در حوزه‌های مختلف و اصل ممنوعیت ضرر در آیین اسلام به این نتیجه دست می‌یابیم که در مواردی که این علم بتواند در خدمت بشریت استفاده شود و حقوق فردی و اجتماعی انسان‌ها را سرکوب و پایمال ننماید، به طور مسلم از علوم کارآمد و مفید به شمار می‌رود و مغایرتی با اصل ممنوعیت ضرر نیز نخواهد داشت.