ارزیابی قابلیت استفاده سامانه های اطلاعات مکانی شهروند-محور در حل مشکلات مکان-مبنای شهری

طیف وسیعی از مشکلات و نیازهای جامعه شهری در حوزه‌های مختلف دارای ماهیت مکانی بوده و از مکانی به مکان دیگر در سطح شهر تغییر می‌نمایند. ازآنجایی‌که شهروندان به محیط زندگی و مشکلات محل سکونت خود بهتر از هر شخص دیگری واقف هستند، لذا مشارکت شهروندان در گزارش مشکلات شهری از اهمیت بالایی برخوردار هست. سامانه های اطلاعات مکانی شهروند محور یا مشارکتی بستر کاربردی و موثری را برای مشارکت شهروندان در حل مشکلات شهری فراهم می‌نمایند. برای اینکه این سامانه‌ها توسط جامعه شهری پذیرفته و مقبولیت بالایی داشته باشند، باید از قابلیت استفاده‌پذیری بالایی برخوردار باشند. ازاین رو، پژوهش حاضر به دنبال طراحی و توسعه یک سامانه اطلاعات مکانی شهروند محور به‌منظور گزارش مشکلات شهری و همچنین ارزیابی قابلیت استفاده (چهار شاخص اثربخشی، کارایی، یادگیری و رضایت) سامانه مذکور در منطقه 6 تهران هست. از منظر اثربخشی، سامانه در تعداد فعالیت ترسیم روی نقشه و ویرایش توصیفی گزارش‌ها به ترتیب بیشترین (36) و کمترین اثربخشی (1) را داشته است. در خصوص شاخص کارایی، کمترین مقدار زمان صرف شده برای ثبت اولین گزارش 11 ثانیه و بیشترین زمان 76 ثانیه بوده است، که نسبتاً کارایی مناسب سامانه را نمایش می‌دهد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که درمجموع اکثر کاربران سعی در یادگیری سامانه دارند. در مورد شاخص یادگیری، نتایج نشان می‌دهد که کمترین میزان استفاده از راهنما عدد صفر (عدم مطالعه راهنما) و بیشترین میزان زمان صرف شده 46 ثانیه هست. همچنین میانگین استفاده از راهنما توسط شهروندان 17.95 ثانیه ثبت‌شده است که می توان آن را میانگین مناسبی برای مطالعه راهنما در نظر گرفت. درنهایت در خصوص شاخص رضایت، میانگین امتیاز اختصاص‌یافته به سامانه (3.95 از 5) نشان از رضایت‌مندی حداکثری از سامانه موردنظر هست.

Evaluating the usability of citizen-centered geographic information systems in solving urban spatial problems

A wide range of problems and needs of urban society in different areas are spatial in nature and vary from one place to another throughout the city. Since the citizens are better aware of their living environment and its problems than any other person, so the participation of citizens in reporting urban problems is very important. Citizencentered or participatory spatial information systems provide a practical and effective platform for the citizens rsquo; participation in solving urban problems. In order for these systems to be accepted by the urban community, they must have a high level of usability. Therefore, the present study seeks to design and develop a citizencentered spatial information system to report the urban problems and also evaluate the usability (four parameters of effectiveness, efficiency, learnability and satisfaction) of the system in District 6 of Tehran. In terms of effectiveness, the system had the highest (36) and lowest (1) effectiveness in the number of drawing on map and descriptive editing of reports activities, respectively. Regarding the efficiency, the minimum amount of time spent to complete the first report was 11 seconds and the maximum was 76 seconds, which shows the relatively good performance of the system. The results show that in general, most users try to learn the system. Regarding the learning parameter, the obtained results indicate that the lowest amount of time spent on using the guidelines is zero (not studying the guidelines) and the highest amount is 46 seconds. Besides, the average time of using the guidelines by the citizens is 17.95 seconds which is a good one. Finally, regarding the satisfaction index, the average score assigned to the system (3.95 out of 5) indicates the highest amount of satisfaction.