برآورد ریسک خطوط انتقال گاز با استفاده از روش سامانه شاخص‌گذاری در محیط gis

رشد بی‌سابقه‌ی شهرها، سبب بالاتر رفتن میزان مصرف گاز و در نتیجه، افزایش تراکم شبکه‌ی خط لوله‌ی گاز شده است. با گسترش و متراکم‌تر شدن شبکه‌ی خط لوله، حوادث ناشی از نشت گاز نیز افزایش می‌یابد. بنابراین خطوط لوله عامل خطری برای محیط و جامعه‌ی پیرامون خود می‌باشند. برای برآورد ریسک خطوط لوله‌ی گاز معمولاً از روش سامانه شاخص‌گذاری استفاده می‌شود. این روش به برآورد ریسک با استفاده از دو شاخص مخاطرات کل و شاخص اثرات نشتی می‌پردازد. هریک از شاخص‌ها متشکل از چندین زیرشاخص است که نشان‌دهنده‌ی عوامل عمده‌ی بروز خرابی در شبکه‌ی خط لوله‌ی گاز می‌باشند. در این تحقیق، برای افزایش دقت مطالعات، سامانه شاخص‌گذاری با توانایی‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی(gis) یکپارچه شده است. با به کارگیری تحلیل‌های مکانی موقعیت، وضعیت و نحوه‌ی تغییرات مکانی هر فاکتور را در مجاورت خط لوله بررسی شد. همچنین از سامانه اطلاعات جغرافیایی، به‌عنوان یک موتور محاسباتی برای تولید امتیاز برای هر شاخص استفاده شده است. مدل توسعه داده شده بر روی 40 کیلومتر از خط لوله‌ی پنجم سراسری گاز ترش، 7 کیلومتر از خط لوله ششم سراسری گاز شیرین و 11 کیلومتر از خط لوله گاز شهری پیاده‌سازی شد. نتایج نشان می‌دهد که بالاترین بازه‌ی امتیاز ریسک نسبی در فاصله‌ی 357-178 و مربوط به خط لوله‌ی شماره‌ی 1 می‌باشد که به‌دلیل کسب امتیاز مناسب از دیدگاه مخاطرات کلی احتمالی و پایین بودن خطرات اثرات نشت گاز در این خط می‌باشد. پایین‌ترین امتیاز ریسک نسبی مربوط به خط لوله‌ی شماره 3 و در بازه‌ی 113 می‌باشد. قطر بالای این خط و فشار زیاد گاز درون خط لوله سبب افزایش مخاطرات نشت گاز سمی در محیط مجاور خط لوله شده‌اند که در این خصوص لازم است اقدامات کنترلی و پیشگیری مناسب در جهت کاهش ریسک صورت گیرد. پیاده‌سازی این تحقیق در محیط gis، سبب افزایش دقت فرآیند برآورد ریسک شده است.

Qualitative Risk Assessment of Gas Pipelines by Using of Indexing System Method in GIS environment

Nowadays the urbanization is developing rapidly, and it leads to growing demand for gas; which resulted in denser pipeline network, by the following increase in the pipeline network congestion, accidents will become inevitable. So Pipelines are a remarkable source of hazard for their adjacent society. Usually Indexing system method is used for pipe line risk assessment. This method assesses risk by using an index system, which includes a sum index and a leak impact index. Each index is made up of several sub factors which represent the major cause of failure in the network of gas pipelines. Using spatial analysis, changes in position, status and location of every factor in the vicinity of the pipeline can be checked and it helps to improve pipeline risk assessment.To increase accuracy of result, in this research, an indexing system method, is integrated with abilities of GIS. GIS can also be used as a calculating engine for produce risk scores. The developed model is implemented on a part with 52 km length of greatest Iranian hydrogen sulfide pipeline. The results show that the highest risk rating is 3 and the lowest number is 42. 12 sections of pipeline have low or moderate relative risk due to low leak impact index and lower hazard after gas leakage in these sections. 42 sections of pipeline have lower scores than 10 that show potential failure. In this regard, it is necessary to take measures to reduce risk. The implementation of this research in GIS, increase the accuracy of the risk calculation.