جایگاه عقل

عقل، دل و حواس، سه وسیله‌ای هستند که آدمی برای شناخت و کسب معرفت از آن‌ها بهره می‌گیرد. حال این پرسش مطرح است که این سه، در عرض یکدیگرند یا در طول هم؟ و هر یک چه مزیّتی نسبت به دیگری دارد؟ دیگر این‌که خطاهایی که در آن‌ها راه می‌یابند چگونه قابل شناسایی و اصلاحند؟ در این نوشتار با تبیین دقیق جایگاه عقل به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود. سپس در ادامه، اهمیت و منزلت عقل در آیات و روایات مورد بررسی قرار می‌گیرد. در پایان نیز درباره نکات ذیل به تفصیل بحث می‌شود: عقل و استدلال عقلی، محدودیت زمانی و مکانی ندارد و احکام عقلی، ابدی و جاویدانند. رابطه عقل و دین، رابطه تعاون و تعاضد است و هر دو نیازمند یکدیگرند. عقل هم نقّاد است و هم نقدپذیر. در حالی که سایر قوای ادراکی، تنها نقدپذیرند و نقّاد نیستند. عقل هم در میدان گسترده نظر فعال است و هم در میدان گسترده عمل. البته عقل عملی نمی‌تواند بدون استمداد از عقل نظری به صدور احکام باید و نباید بپردازد.