نوآوری حکیم سبزواری در برهان صدیقین و تبیین آن

برای اثبات وجود حق تعالی براهین حسی و عقلی مختلفی از دیرباز تا کنون ارایه شده و یکی از مهمترین دلایل عقلی در این زمینه «برهان صدّیقین» است. از برهان صدّیقین تقریرهای مختلفی موجود است که چهار تقریر از این تقریرها از ابداعات حاج ملاهادی سبزواری است. ایشان در آثارش این تقریرها را به صورت پراکنده بیان کرده که به طور خلاصه بدین منوال می‌باشند: 1- حقیقت مرسله‌ی وجود که اصیل است به هیچ وجه عدم را قبول نمی‌کند لذا واجب الوجود بالذات است، چون هیچ نقیضی، نقیض خود را قبول نمی‌کند. 2- حقیقت اصیل وجود، ممکن نیست زیرا درصورت امکانِِِِ حقیقت وجود، خلف لازم می‌آید چه این‌که غیراز این حقیقت، حقیقت دیگری نیست تا به آن متعلق باشد. 3- حقیقت (مرتبه‌ای از مراتب وجود) یا واجب است یاممکنِ به امکان فقری است که جهت دوری از دور و تسلسل حتماً باید مستلزم واجب باشد. 4- حقیقت اصیل وجود یا واجب است یا ممکن به امکان فقری است که آن نیز متعلق به واجب بوده و مستلزم اوست. این نوشتار به بیان این چهار دلیل پرداخته و دلیل ابداعی بودن آن‌ها را بیان می‌کند و اشکالات وارده به بعضی از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.