بررسی نقش عالم مثال در تبیین اعتقادات دینی از منظر شیخ اشراق

شیخ شهاب‌الدین سهروردی، با گنجاندن عالم مثال در نقشه جهان ‌شناسی خاص خویش، در میان فلاسفه اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. وی این عالم میانه را دست‌آوردی ارزشمند می داند. به عقیده او، اعتقاد به عالم مثال می‌تواند راه‌حل بسیاری از مسائل مشکل دینی باشد که قرن‌ها متکلمان را به چالش کشیده است. ازجمله مسائل مهم، موضوع معاد و بهشت و دوزخ نفوس می‌باشد. وی با پذیرش هر دو نوع معاد، یعنی معاد روحانی و معاد جسمانی در باب جاودانگی نفوس پس از مرگ، به ویژه در ارتباط با معاد جسمانی، معتقد است که اکثر نفوس پس از خلع بدن مادی خاکی، در عالم مثال به بدنی مثالی می‌پیوندد و پس از آن یا در سعادت و لذت به سر می‌برند یا در شقاوت و تالم. اگر سهروردی دست به این ابتکار نمی‌زد و این عالم واسطه را در نقشه جهان‌شناسی خاصی خویش جای نمی‌داد، تبیین و توجیه مسئله زنده شدن مجدد انسان پس از مرگ و به‌عبارتی تولد دوباره او در عالمی فوق عالم ماده و همچنین دیگر اعتقادات دینی همچون معجزات و کرامات انبیاء، وعده‌های پیامبران، جایگاه فرشتگان و... بسیار دشوار می‌شد. بر‌همین‌اساس، مقاله حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده است، درصدد بررسی نقش و جایگاه عالم مثال منفصل در تبین اعتقادات دینی به‌ویژه مسئله معاد و سعادت و شقاوت نفوس ناطقه انسانی در فلسفه اشراقی برآمده است.

investigating the role of the imaginal world in explaining religious beliefs from the perspective of sheikh ashraq

sheikh shahabuddin suhravardi has a special place among islamic philosophers by including the imaginal world in his special cosmologicalmap. he considers this middle world a valuable achievement. in his opinion,belief in the imaginal world can be the solution to many religious problemsthat have challenged theologians for centuries. among the important issuesis the issue of resurrection and heaven and hell of the souls. by accepting bothtypes of resurrection, i.e. spiritual resurrection and physical resurrection,regarding the immortality of souls after death, especially in connection withphysical resurrection, he believes that most of the souls after disposing oftheir earthly material body will join an ideal body in the ideal world. afterthat, they spend either in happiness and pleasure, or in hardship and pain. ifsuhrawardi had not taken this initiative and had not included this intermediateworld in his special cosmological map, the explanation and justification ofthe issue of the rebirth of man after death, in other words, his rebirth in theworld above the world of matter, as well as other religious beliefs such as themiracles and honors of the prophets, the promises of the prophets, the positionof the angels, etc., would have been very difficult. based on this, the presentarticle, which has been prepared in a descriptive-analytical method, aims toinvestigate the role and place of the detached imaginal world in explainingreligious beliefs, especially the issue of resurrection and happiness and thesoul of human beings in ishraqi philosophy.