ابعاد محوریت عدالت در رویارویی اسلامی با مسئله شرّ

در مواجهه با مسئله شرّ، رویکردهای مختلفی به لحاظ نظری و عملی از سوی افراد و گروههای مختلف خارج از حوزه متفکران اسلامی اتخاذ شده است. بسیاری از این رویکردها دچار خلا یا نقص در لحاظ عدالت به عنوان نقطه ثقل منظومه عالم هستی برای توجیه شرور و دفع یا رفع برخی از آنها هستند. مسئله اساسی این نوشتار آن است که «با بازخوانی میراث متفکران اسلامی چه آموزه‌ای را می‌توان در مواجهه با مسئله شرور یافت که محور وحدت و جامعیت دیدگاههای آنان باشد؟»؛ همچنین اینکه «محور مشترک مذکور شامل چه ابعاد و سطوحی است و باعث چه امتیازاتی از دیدگاه‌های رقیب می‌شود» مسائل دیگری است که در این نوشتار دنبال می‌گردد. حاصل پژوهش نگارنده، معرفی عدالت به عنوان محور پاسخهای متفکران اسلامی و تبیین سطوح مختلف آن در مجموع قلمرو کلام و فلسفه اسلامی است. به‌لحاظ نظری نظام عادلانه تکوینی، تشریعی و جزایی صادر از واجب‌تعالی ناشی از تصویر علمی عادلانه او و مطابق با آن است و در تشخیص خیر و شر حقیقی هم عدالت بینشی انسان حائز اهمیت است. در مواجهه عملی با شرور و رقم زدن نظام عادلانه اجتماعی هم عدالت اخلاقی و رفتاری انسان عاملی است که نقش محوری دارد.

dimensions of the centrality of justice in the islamic confrontation with the problem of evil

in facing the problem of evil, various theoretical and practical approaches have been adopted by different individuals and groups outside of the scope of islamic thinkers. many of these approaches have defects since they lack the idea of justice as the center of gravity of the universe to justify problem of evil and dispel or answer some of them. the basic problem of this article is that &by rereading the legacy of islamic thinkers, what doctrine can be found in facing the problem of evil that will be the axis of unity and comprehensiveness of their views? also, &what dimensions and levels does the mentioned common axis include and how is it better than the opposing viewpoints? theses are other issues that are followed in this article. it has been demonstrated that justice is the focal response of islamic thinkers to the quesions. also different levels of it in the total realm of islamic theology were explained. from a theoretical point of view, the just system of creation, legislation and punishment issued by the most high is derived from his just knowlegable image and is in accordance with it, and also in distinguishing true good and evil, the justice of human insight has an important role. in practical confrontation with evil and establishing a just social system, human moral and behavioral justice is a factor that plays a significant role.