نقش عقل در رفتار انسان بر اساس روایات علوی

تا کنون و به صورت جداگانه پژوهش های متعددی با موضوع «عقل» در حوزه معرفت شناسی و نیز موضوع «رفتار» در حوزه اخلاق و تربیت صورت پذیرفته است. نوشتار پیش رو، با محوریت کلام امام علی (علیه السلام) به مطالعه میان رشته ای موضوع «عقل و رفتار» پرداخته است؛ زیرا بدون شک روایات امیرالمومنین (علیه السلام)، به عنوان یکی از منابع مهم در پژوهش ها و نظریه پردازی های اسلامی محسوب می شود. در این مقاله، تلاش گردیده تا چیستی و چگونگی ارتباط عقل و رفتار و نیز ابعاد و زوایای مختلف آن ارائه گردد. یافته های این پژوهش نشان دهنده سیر تکاملی و تنازلی دو سویه است. از سویی، از روایات بسیار به دست می آید که چگونگی رفتار فرد و جامعه، نشانگر میزان و سطح رشد عقل آنان است. همچنین با دقت در دیگر روایات، دریافت می گردد که انسان، با عقل خویش در سه ساحت و حوزه رفتارشناسی، رفتارگرایی و رفتارسازی ورود پیدا می کند. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی، مسئله مذکور را در احادیث علوی موردِ بررسی قرار داده است.

the role of reason in human behavior based on alavi traditions

so far, several researches have been conducted separately on the subject of intellect in the field of epistemology and also on the subject of behavior in the field of ethics and education. the following article, with the focus on the words of imam ali (as), has studied subject of intellect and behavior in the interdisciplinary approach. undoubtedly, the hadiths of amir al-mo’menin (as) are considered as one of the important sources in islamic researches and theories. in this article, an attempt has been made to present what and how intellect and behavior relate to each other, as well as the various dimensions and angles of it. the findings of this study indicate a two-way evolution and decline. based on many hadiths, the behavior of the individual and society indicates the extent and level of development of their intellect and based on some other hadiths, man, with his intellect, enters the three fields of cognitive behavior, behaviorism and behavior construction. this research has studied the mentioned issue in imam ali hadiths by descriptive-analytical method.