لذت دینی و عقلی در «مثنوی معنوی» و برخی لوازم و پیامدهای آن

بحث «لذت دینی» و «لذت عقلی» یکی از مباحث مهم در مثنوی است که بدون شناخت دقیق از مبانی نظری و مشرب عرفانی جلال الدین مولوی ناتمام خواهد بود. از نظر مولانا مفهوم لذت، تعریف شدنی نیست و خاستگاه آن  را امری درونی می داند. او ضمن تقسیم لذت به حقیقی و مجازی، لذت واقعی را در ترک لذایذ زودگذر می‌داند. از نظر وی، لذت دینی شایستۀ انسان‌های وارسته است. مولوی اعتقاد راسخی به شکوفایی معرفت دینی در پرتو عقل دارد. هنگامی‌که انسان اصول اعتقادی و دینی خود را از صافی عقل عبور داده، می‌تواند به‌خوبی به لوازم آن با طیب خاطر ملتزم باشد. تقلیدگریزی مولوی نیز ناشی از همین مطلب است. در نهایت مولانا لذت عقل دینی و ایمانی را که کشف و ادراک حقایق می‌کند ارج می‌نهد؛ زیرا حارس باطن و عوالم معنوی سالک است. از نظر مولوی لذت دینی و عقلی لوازم وپیامد هایی دارند که باعث تحقق لذت می‌شود. باطن‌بینی عقل،مصاحبت با صاحب عقل، بی‌اعتنایی به خواهش‌های نفس، راهنمایی عقل ومشورت با عقلا از آن جمله اند.

Religious and intellectualenjoyment In Mathnavi Ma’navi and some of its Necessities and outcomes

The issues of “religious enjoyment” and “intellectual enjoyment” are some of the important subjects in Mathnavi, which will be unfinished unless you know Mowlana’s theoretical bases and gnostic disposition meticulously. In his opinion, the concept of enjoyment is indefinable and it has an internal, not an external origin; he knows real enjoyment in leaving the transient enjoyments while he divides the enjoyment into factual and virtual. In his viewpoint, virtuous people deserve religious enjoyment. Mowlana strongly believes in booming religious wisdom in the shadow of intellect. When the human understands principles of belief and religion through intellect, he can well be entitled to its necessities willingly, Mowlana’s imitation aversion results from this very issue too. Finally, Mowlana values religious and faith intellect, which discovers and perceives realities, since it is the follower’s guardian of conscience and spiritual worlds. In his opinion religious and rational enjoyment have manifestations that cause realization of enjoyment.