قدرت نامتناهی خداوند و قاعده الواحد

فیلسوفان در تفسیر نحوه پیدایش عالم از دیرباز به این باور رسیده‌اند که از یک امر واحد و بسیط به معنای واقعی، جز یک چیز پدید نمی‌آید؛ زیرا صدور کثرت از یک مصدر بسیط، مستلزم تعدد جهات و نشانه ترکیب در ذات آن خواهد بود که با وحدانیت و بساطت خالق جهان منافات دارد. این یکی از مهم‌ترین دلایل فلاسفه بر اثبات قاعده الواحد است که با عنوان «الواحد لایصدر عنه الا الواحد» بیان می‌شود. برخی از متکلمین مانند غزالی و فخررازی، مفاد این قاعده را موجب محدودیت در قدرت خداوند دانسته‌اند که می‌تواند با کفر برابری کند؛ زیرا براهین دیگری حاکی از قدرت نامحدود و مطلق خداوند است. به همین جهت آنان تلاش کرده‌اند ادله فلاسفه را مخدوش سازند. اما فلاسفه معتقدند این مسئله حاصل برهان است و در عین حال با قدرت مطلق خداوند ناسازگار نمی‌خوانند؛ زیرا مطابق اصل علیت و سنخیت، تمام موجودات با واسطه یا بی واسطه به ذات حق منتسب می‌شوند. به نظر می‌رسد با عنایت به مباحثی مانند بسیط الحقیقه و فقر وجودی ممکنات، و همچنین تعیین مصداق حقیقی صادر اول، ناسازگاری قاعده الواحد با قدرت الهی که مورد ادعای متکلمین است، قابل رفع باشد. 

The Indefinite Power of the Almighty and “AlVahed” Axiom

For explaining the genesis of the universe, philosophers has long been believed that from a real simple thing does not appear, just one thing emerges. Because the emanation of a multitude from simple subject, it will require a multitude of modes and combinations in nature of the subject. This is what is incompatible with the unity and simplicity of the universe Creator. This is one of the main reasons of philosophers to prove the “AlVahed” Axiom. Some theologians such as Ghazali and Razy, believe that this rule limits the power of God. This could be a blasphemy to God. Because the other arguments prove that the power of God is infinite and absolute. So, they have tried to undermine the arguments of philosophers. But philosophers believe that this argument is not incompatible with God’s omnipotence. It is based on the principle of causality and the rule of cognation between cause and effect, all beings mediated or unmediated are created by God. Due to issues such as absolute poverty of existence and indivisible entity and ascertainment the first real emanation, this incompatibility can be resolved. Abdolali Shokr*. Shiraz University, Shiraz, Iran