خداشناسی عقلی در نهج البلاغه

هیچ فیلسوفی از اندیشیدن درباره‌ی خدا فارغ نبوده است. خواه خدا را بپرستد یا الحاد بورزد. اهمیت و صعوبت مسایل خداشناسی به علت عظمت و علو مکانت و مرتبه خداوند فلاسفه‌ی مسلمان را واداشته تا به قصور عقل اذعان کنند. آنچه ایشان به ویژه از روزگار ملاصدرا و پس از وی توسط اتباع حکمت متعالیه تا زمان ما درحیطه‌ی خداشناسی آورده‌اند، وامدار برخی کلمات و سخنان شامخ حضرت علی (ع) است.از جمله مباحثی که در بخش الهیات بالمعنی‌الاخص تنها به مدد آموزه‌های نهج البلاغه تا حدودی روشنی یافته عبارت است از مراتب توحید حقیقی و ناب، امکان معرفت خداوند، مراتب معرفت انسان به حق تعالی، نحوه اتصاف خدا به اوصاف کمالیه، مساله‌ی کلام (تکلم) الهی، مساله‌ی اراده الهی و قضا و قدر. به نظر می‌رسد تاملات عقلی و فلسفی حکمای الهی همراه با بهره‌مندی و تاثر از کلمات آن حضرت(ع) توانسته است نتایج خردپسندی را به ارمغان آورد.

Theism from the Viewpoint of NahjalBalaghe

The sophisticated issues on theism, due to God’s glory, have made the Muslim philosophers confess the weakness of intellect and rationality.  These scholars, particularly from the time of Mollasadra untill now, are greatly indebted to Imam Ali for his exalted words and sayings in NahjalBalaghe concerning theism. Among the theistical issues enlightened in NahjalBalaghe are: the levels of pure monotheism, the possibility of knowing God, the levels of the human’s knowledge of God, the manner of scribing God to perfection attributes, God’s way of talking, God’s fate and destiny, etc.It seems that the divine and intellectual sages’ efforts together with taking advantage of Imam Ali’s ideas and beliefs within the framework of hermeneutics have led to many logically plausible findings. These findings have been in line with the Qur’nic verses and the Islamic mystics’ views.      Abbas Ahmadi Sa’di**. Azad University, Fasa, Iran