بررسی تطبیقی دیدگاه ابن ‏سینا و ملاصدرا درباره فرایند ادراک عقلی

ادراکات عقلی همواره یکی از مسائل مورد توجه فلاسفه و حکمای مسلمان بوده است که با دیدگاههای مختلفی به تبیین آن پرداخته‏اند. ابن سینا و ملاصدرا ضمن اشتراک در برخی مبانی و مسایل علم و ادرک؛ به ویژه ادراکات عقلی، در پاره‏ای از مبانی و مسایل اختلاف نظر دارند. ابن‏سینا به تبع ارسطو با قائل شدن به نظریه تجرید معتقد است که جریان معرفت به ویژه ادراک عقلی به صورت مرحله به مرحله با حرکت از حس و گذر از خیال و در نهایت رسیدن به عقل حاصل می‏شود. ملاصدرا براساس مبانی حکمت متعالیه و قائل شدن به مراتب مختلف وجود، دستیابی به مراتب معرفت را منوط به کمال نفس به مراتب مختلف می‏داند و در نتیجه ادراک عقلی را حاصل رسیدن نفس از مرتبه حس به مرتبه خیال و از مرتبه خیال به عالم ماورای آن‏ها و تاثر از عالم عقل می‏داند و از آن به مرتبه عقل تعبیر می‏کند. با این بیان از یک سو، دیدگاه‏های پیشین را مورد نقد قرار داده و از سوی دیگر نظریه‏ای نوین در این حیطه را به نام خویش به ثبت رسانده است. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی و تطبیق دیدگاه این دو فیلسوف پرداخته‏ایم.کلید واژگان: ابن سینا، ملاصدرا، معرفت، ادراک عقلی، نفس

Comparative study of IbneSina and Mulla Sadra's view on the process of rational perception

The rational perceptions have always been one of the issues of interest to Muslim philosophers and intellectuals who have been exploring with different perspectives. Ibn Sina and Mulla Sadra, while sharing on some of the principles and issues of science and intellect, especially rational perceptions, disagree on some of the basics and issues.According to Aristotle, Ibn Sina believes in the theory of abstraction that the flow of knowledge, in particular rational perception, is gradually derived from the sense of the passage of imagination and ultimately the attainment of reason. Mulla Sadra, based on the principles of transcendental theosophy and the various degrees of being, asserts that reaching the levels of knowledge depends on the perfection of the self in many ways, and as a result, the rational perception is achieved from the level of selfperception to the level of imagination and from the level of imagination to the universe. They are the influences of the world of reason, and they interpret it as the level of reason. On the one hand, this statement criticizes previous perspectives and, on the other hand, has registered a new theory in this field in its own name. In this paper, we will examine and adapt the views of these two philosophers through a descriptiveanalytical method.