طراحی الگوی رقابت موثر در صنعت بانکداری ایران با رویکرد آمیخته

علی‌رغم جایگاه ویژه بانک‌ها در سیستم مالی و با وجود فضای ناسالم رقابت در سیستم بانکی کشور طی سال‌های اخیر، تحقیقات بسیار کمی پیرامون رقابت موثر انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی رقابت در صنعت بانکداری ایران با استفاده از روش دیمتل است. جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعه متون و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان مالی- بانکداری بوده است. نمونه‌گیری نیز به صورت هدفمند و گلوله برفی انجام شده است. به منظور تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمون و جهت تایید و غربالگری مضامین از تکنیک فازی دو مرحله‌ای و برای ارزیابی روابط علی و معلولی میان ابعاد مدل از روش دیمتل استفاده شد. نتایج نشان داد که عوامل اقتصادی، سیاسی، محیطی و اجتماعی به عنوان علت‌ها بر عوامل ساختاری، قانونی، مدیریتی و مالی اثرگذار هستند. همچنین، عوامل محیطی اثرگذارترین و عوامل ساختاری اثرپذیرترین شاخص‌ها بودند. عوامل قانونی و محیطی نیز به واسطه تعامل بیشتری که با سایر متغیرها داشتند از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. همچنین طبق نتایج، عوامل قانونی مشکل اصلی ضعف در رقابت موثر است و عوامل محیطی می‌تواند حل‌کننده مشکل عوامل قانونی باشد. 

development of effective competition model in iran banking industry through mixed research method

contrary to both the banks’ outstanding positions in financing and availability of unhealthy competition environment in the country banking industry in the recent years, little or no research was conducted around effective competition. the core objective of the current research is to design the competition model in banking industry with the means of dematel technique. the data collection was organized through document-based analysis and semi-structured interviews with financial-banking elites. sampling was in judgmental and snowball version. in order to analyze the data, coding was carried out by the thematic analysis and in order to approve of and screen the data, fuzzy two stages-approach was employed and in order to assess the cause-and-effect relation among model dimensions, dematel approach was applied. the result depicts economic, political, environmental and social factors as of causes, influence structural, legal, managemental, financial features. furthermore, environmental factors were the most influential parameters and structural factors were on easy verge of impact. additionally, legal and environmental components were of higher significance due to the broad interaction with the alternative variables. additionally, in accordance with the result attained, legal factors were considered as the principal achille hills in having effective competition and environmental factors could be considered as the solutions for the legal factors.