بررسی ماهیت اقتصادی اختیار مانع و تحلیل فقهی آن

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ماهیت اقتصادی و فقهی اختیار مانع است. اختیار مانع نوعی از ابزارهای مشتقه در بازارهای مالی است که حق خرید یا فروش یک دارایی بدون الزام به آن را به فرد می‌دهد. این ابزار در کنار سایر انواع ابزارهای مشتقه با هدف پوشش ریسک و سفته‌بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اختیار مانع به تفکیک اختیار حذف‌شونده و اختیار ایجادشونده، شامل توافقی است که براساس آن هریک از خریدار یا فروشنده می‌توانند حق خرید یا فروش خود را در شرایطِ مورد توافق طرفین، فعال و یا غیرفعال نماید. پژوهش به این سوال پاسخ می‌دهد که آیا از منظر فقهی چنین قراردادی مشروع است؟ مقاله ضمن بررسی ماهیت اقتصادی این نوع از اختیار، با استفاده از روش اجتهادی مرسوم در تحلیل فقهی ابزارهای مالی اسلامی، ماهیت اختیار مانع را از طریق عقود مختلفی از جمله بیع حق، صلح، شرط ابتدایی و سایر انواع عقود مورد بررسی قرار داده است. نتایج دلالت بر آن دارد که اختیار مانعِ ایجاد شونده، به‌دلیل حقی که به خریدار می‌دهد تا در شرایط مورد توافق طرفین حق خریدش فعال شود، از طریق بیع حق صحیح است، اما اختیار مانع حذف‌شونده به‌دلیل اینکه متضمن شرط مخالف مقتضای عقد است، فاقد اعتبار است و نیازمند اصلاح از طریق عقد صلح و یا شرط ابتدایی است.

Study of the Economic Nature of the Barrier Options and Its Jurisprudential Analysis

The purpose of this study is to investigate the economic and jurisprudential nature of barrier Option. Options are a type of derivative instrument in the financial markets that gives a person the right to buy or sell an asset without obligation. This tool is used along with other types of derivative tools to cover risk and speculation. Two kindes of barrier option are the KnockIn and Knockout Barrier Options and includes the agreement under which either the buyer or the seller may activate or deactivate their right to buy or sell under the terms agreed upon by the parties. This research answers the question of whether such a contract is legitimate from a jurisprudential point of view. While examining the economic nature of this type of authority, using the traditional ijtihad method in the jurisprudential analysis of Islamic financial instruments, the nature of the barriers option has been examined through various contracts such as sale of rights, peace, initial condition and other types of contracts. The results indicate that the KnockIn barrier option is valid through the sale of the right due to the right it gives to the buyer to activate his right to purchase in the conditions agreed upon by the parties, but the Knockout barrier option is not valid because it contains a condition contrary to the initial contrct, and needs to be amended through a peace treaty or a initial condition.