بررسی تطبیقی شاخصه‌های مصرف‌گرایی غربی و الگوی اسلامی مصرف

مصرف گرایی به معنای اصالت دادن به مصرف در جوامع سرمایه داری برای پوشش تولیدات انبوه سرمایه داری از یک سو و از سوی دیگر برای تامین آزادی های فردی بیش تر و دست یابی به هویتی مستقل شکل گرفت. از این رو این پدیده نه به عنوان امری مذموم و مطرود بلکه پذیرفتنی و ضروری برای حیات اقتصادی اجتماعی جوامع تلقی می شود. شواهد زیادی نشان می دهد مردم کشورهای دیگر با ارزش ها و هنجارهای مختلف از جمله ایران نیز چنین الگویی را برای زندگی اجتماعی اقتصادی خود برگزیده اند. اما از نقطه نظر آموزه های اسلامی، مصرف گرایی و ابعاد و شاخصه های آن می تواند به عنوان یک پدیدۀ مستحدثه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا درک صحیحی از آن در میان مردم و نخبگان شکل گیرد. از این رو در این مقاله اولاً شناسایی شاخصه های دقیق این پدیده به روش توصیفی تحلیلی با به کارگیری آثار اندیشمندان و متفکران غربی و ثانیاً تطبیق این الگو با شاخصه های متناظر با آن در الگوی اسلامی مصرف که منطبق بر اصول، قواعد و آموزه های اسلامی استخراج شده است، مسئلۀ اصلی تحقیق است که پاسخ به آن می تواند برای سیاست گذاری اصلاح الگوی مصرف، دلالت های سودمندی ارائه بخشد و جامعه را به اقتصاد و فرهنگی پیش رو، پویا و مقاوم نزدیک تر سازد. یافته های مقاله نشان می دهد در چندین حوزۀ مفهومی نظیر آزادی، استقلال، منزلت اجتماعی، رشد اقتصادی، زیست محیط، عدالت اجتماعی و... افتراقات جدی میان دو الگو وجود دارد که الگوی اسلامی مصرف اگر به کار بسته شود ضمن حذف بسیاری از پیامدها و آثار سوء مصرف گرایی غربی، مزایای ادعایی آن و بلکه امتیازاتی دیگر را به دنبال خواهد داشت.

A Comparative Study of indices of Western Consumerism and Islamic pattern of Consumption

Consumption means the promotion of consumption and the purpose of life to be used in capitalist societies to cover the mass production of capitalism on the one hand, and on the other hand to provide more individual freedom and gain an independent identity. Hence, this phenomenon is not regarded as disingenuous but desirable and necessary for the social and economic life of societies. Many evidence suggests that other countries of the world, with different values and norms, including Iran, have chosen such a model for their socioeconomic life. But from the point of view of Islamic teachings, consumerism and its dimensions and attributes can be analyzed as a new phenomenon. Therefore, in this paper, the identification of the exact characteristics of this phenomenon by descriptiveanalytical method with the use of the works of Western thinkers and thinkers and then its comparison with Islamic principles, rules and teachings and, in other words, the Islamic model of consumption, is to be considered so through this comparison, to be able to provide useful implications for policy making and to bring society into a leading, dynamic, and resilient economy and culture.The findings of the paper show that there are three different levels in several conceptual areas such as freedom, independence, social status, economic growth, environment, social justice, etc. There are serious differences between the two patterns that the Islamic model of consumption, if employed, will eliminate many of negative consequences and effects of Western consumerism, and make its alleged benefits, but also more.