به‌کارگیری تحلیل نیروهای رقابتی در تدوین نقشه راه فن آوری (مورد مطالعه: تدوین نقشه راه زیست‌فن آوری کشور)

بهره‌برداری مناسب از علم و فن آوری، مدیریت، اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی برای آن مستلزم طراحی سیاست‌ها و برنامه‌های متناسب با جذابیت‌ها و توانمندی‌های بومی است. یکی از ابزارهای کاربردی برای تعیین اولویت‌ها و تدوین برنامه هر حوزه، نقشه راه فن آوری است. کاربرد نقشه راه صرفاً با تکیه بر توانمندی‌های بخش گرچه ممکن است در توسعه علمی و تحقیقاتی کارا باشد، لکن در سطوح توسعه فن آوری، تولید و نفوذ در بازار لزوماً قابل پیاده‌سازی نیست. نیروهای رقابتی موجود در بازار مانند تامین‌کنندگان، مشتریان و رقبا می‌توانند در نحوه و جایگاه ورود به بازار نقش داشته باشند. لذا، در تدوین نقشه راه بخش خصوصاً نقشه راه فن آوری، لحاظ نمودن ساختار صنعت و شرایط بخش مورد مطالعه در تعیین اولویت‌ها و ارایه نقشه راه اهمیت ویژه‌ای دارد. پژوهش حاضر، با لحاظ نمودن اسناد بالادستی کلان و بخشی زیست‌فن آوری در کشور و با نگاهی به روند بازارهای جهانی، توانمندی‌های داخلی در بخش محصولات، فن آوری‌ها و منابع و همچنین با لحاظ نمودن ویژگی‌های ساختار صنعت در هرکدام از بازارها به جهت بررسی امکان ورود به هرکدام از بخش‌های بازار، نقشه راه زیست‌فن آوری کشور را در چهار بخش سلامت، کشاورزی، صنعت و محیط زیست تدوین و همچنین برنامه توسعه دانش‌بنیان این بخش را به جهت تحقق اهداف نقشه در افق‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ارایه نموده است. این پژوهش با استفاده از مدل نقشه راه لایه‌ای در پنج لایه و با کمک مدل ساختار صنعت در قالب پنج نیروی پورتر و از طریق جلسات هم‌اندیشی گروهی و مصاحبه‌های فردی با خبرگان بخش زیست‌فن آوری و مدیریت فن آوری به‌صورت مشارکتی طراحی گردیده است.