تحلیلی تاریخی بر گفتمان‌های رقیب نوآوری و تحول در صنایع دفاعی

علی‌رغم سابقه طولانی مطالعات تحول و نوآوری در بخش دفاعی،کمتر پژوهشی برای بررسی پویایی و تکامل این مطالعات  و سیاست های متناظرشان انجام شده است. در پاسخ به این سوال، پژوهش حاضر با بررسی گزارش‌ها و اسناد تحول و نوآوری دفاعی و انجام 20 مصاحبه با مجریان پروژه‌های مطالعاتی، سیاست‌گذاران و برنامه ریزان و مدیران واحدهای صنعتی و تحقیقاتی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که این مطالعات را می توان به سه دوره تاریخی تقسیم کرد که در هر دوره یک گفتمان جهت گیری سیاست‌های نوآوری و تحول دفاعی را مشخص کرده است. گفتمان اول در دهه 70 فعال شد و تمرکز خود را ترویج و گفتمان سازی اهمیت نوآوری و تحول در بخش دفاع و معرفی ابزارها و سیاست‌های سایر کشورها قرار داد و کمتر به توصیه و تجویز پرداخت. گفتمان دوم از اوایل دهه 1380 با هدف تاثیر گذاری بر تحول صنعت دفاعی کشور رویکردها و استراتژی‌هایی تجویزی در دو سطح بنگاه‌ها و سازمان‌های سیاستگذار دفاعی در قالب دو بسته الگوی تعالی و سیاست‌های هسته و شبکه مطرح شد. در مقابل گفتمان سوم (از اوایل دهه 1390) توجه جدی‌تری به تجویز داشته و توصیه‌های سیاستی در قالب دستورالعمل‌ها و شیوه نامه‌های اجرایی تحت عنوان نظام نوآوری دفاعی ارائه می‌نماید. در هر سه گفتمان به جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی کمتر توجه شده و سطح تمرکز در تحلیل و تجویز عموماً به ساختار (آرایش بازیگران رسمی) و بازمهندسی ساختار تقلیل یافته است. با این حال، فاصله‌اندک سیاست پژوهی تا اجرا و اصلاح این سیاست‌ها، از بلوغ نسبی بخش دفاعی در سیاست‌گذاری و پیاده‌سازی نوآوری و تحول حکایت دارد.

A Historical Analysis on Innovation and Change Contested Discourses in Iran’s Defense Industry

Despite the long history of studies on change and innovation within defense industries, little research has been done on the dynamics and evolution of such studies and their corresponding policies. To cater an answer to this question in the present study, all research reports and notified policies in the field of defense change and innovation studies are reviewed and analyzed. These analyses were validated via conducting 20 interviews in three levels: a) research project managers, b) policy makers, and c) managers of firms and research centers. The results of this research depict that these studies can be divided into three historical periods, in each of which a dominant discourse has determined the orientation of innovation and change policies. The first discourse has focused on highlighting the significance of innovations and changes in the defense sector and the introduction of tools and policies employed in other countries for 30 years. They paid less attention to recommendations and prescriptions. The second one has targeted alternation in micro and meso levels by two interdependent policies, excellence model for firm and nucleus and network policy for industry levels. The third discourse has entered the realm of prescribing more seriously and its policy recommendations have been formulated and implemented in the form of executive instructions and procedures under the title of Defense Innovation System.This study also proves that all three levels have neglected social and economic aspects of change and innovation. They all tend to focus more on redesign and reengineering of organization than other affecting factors. However, the short gap between research and implementation and the feedback loops that have led to the reform of these policies indicate the maturity of these studies in recent years.